2.5.Ойуунускай хоһоонноругар ырыалар.
Песни на стихи П.А. Ойунского
П.А. Ойуунускай уонна саха музыката
1921 с. алтынньы 8 күнүгэр 173 №-дээх бирикээһигэр бу курдук этиллэр. «Губеродком үлэһиттэрэ» Адам Скрябин уонна А. Софронов Губеродкомҥа үлэлиир үлэлэриттэн босхолоноллор уонна биир эрэ соҕотох салайааччыларынан, Скрябин — саха национальнай хорун, А. Софронов — саха национальнай театрын, итиэннэ национальнай драматург буолалларын Губнародобр дьаһалыгар бэриллэллэр (КГА Саха АССР ф.49, от 1, дь.1.1л.71) Бу бирикээһи Ойуунускай бэлэмнээбитэ. Кини губревком председателя этэ.
1) П.А. Ойуунускай «Үлэһит ырыата» диэн айымньыта 1923 с. алтынньы 8 күнүгэр ССРС улахан театрыгар саха делегациятынан толоруллубута. Салайааччы Адам Скрябин этэ.
2) 1927 с. Москва5а бастаан «Саха ырыаларын ноталара» бэчээттэммитэ. Манна киирбит «Уруйа улааттын»Ойуунускай хоһоонугар суруллубут ырыа саха маҥнайгы революционнай ырыатынан буолар.
3)П.А. Ойуунускай «Көҥүл ырыата» диэн хоһооно хор буолар. Ону нэһилиэнньэлэргэ Ф.Г. Корнилов репертуарга киллэрэн иһитиннэрэр.
4) Саха советскай уус-уран литературатын төрүттээбит П.А. Ойуунускай «Интернационалы » тылбаастыырыгар Аан дойду пролетариатын Гимнэ тыл -өс өттүнэн уус-ураннык бэриллибитин тас өттүнэн сахалыы тыллара музыкатыгар эмиэ сөп түбэһэрин ситиһээри Федор Корниловы кытта сүбэлэһэ сылдьыбыта биллэр.
Тылбаас олус табыллыбыта уонна сакааһы аан маҥнай «Манчаары»культурнай -сырдатар общество мунньа5ар 1921 с. ахсынньы 21 күнүгэр толоруллубута. Ол күнтэн ыла бары мунньахтарга, миитиннэргэ икки тылынан нууччалыы-сахалыы ыллыыллара. Митинг — концерга саха музыкальнай искусстватын историятыгар аан маҥнай оркестр доҕуһуоллааһынынан национальнай хор «Интернационалы» толорбута.
Манна саха хора уонна оркестр аан маҥнай бииргэ толорууларын Ф.Г. Корнилов бэркэ салайан ыыппыта.
5) Балайда элбэх ырыа 1923 с. айыллыбыта уонна суруллубута. Ол курдук, муус устар 30 күнүгэр сүүрбэһис сылларынан норуот уоһуттан түһэрбэккэ таптаан ыллаабыт саха биир революционнай ырыата П.А. Ойуунускай тылыгар «Көҥүл ырыата»айыллыбыта. Ити ырыа театральнай искусствотын ветерана Е.К. Гоголева -Софронова ыллаабытынан суруллубута.
6) Саха ырыаларын хомуурунньугар анаан Ф.Г. Корнилова 150 ырыа мелодиятын бэлэмнээбитэ. П.А. Ойуунускай тылыгар «Көҥүл ырыата», «Саха саллаатын ырыата», «Былааһы -Совекка» диэн ырыалар бааллар.
7) 1940 с. М.Н. Жирков драматическай спектаклларга музыканы суруйуунан эмиэ дьарыктанар. Холобура, норуот ырыатыгар олоҕуран «П.А. Ойуунускай», «Туйаарыма Куо» уо.д.а. айымньылара соччо улахана суох инструментальнай ансамблларга анаан музыка суруйар.
Саха норуотугар олоҥхо олус улахан биһирэбилинэн туһанар. Ол даҕаны иһин М.Н. Жирков саха бастакы оператыгар олоҥхо сюжетын талбыта. П.А. Ойуунускай «Дьулуруйар Ньургун Боотур» олоҥхотун сюжетыгар олоҕуран, музыкаҕа киллэрбитэ.
8) Ф.С. Аргунов Якутскайдааҕы музыкальнай училищеҕа үөрэнэ сылдьан,П.А. Ойуунускай саха норуотун гимнэ буолбут ырыатын «Былааһы — Совекка» икки куплекка анаан Г.А. Григорянныын суруйбута.
Аргунов Ф.С. СССРС композиторын Союһун чилиэнэ.
Библиография
77.Бу уоттаах бакаалы:Ноталаах ырыа /Х. Максимов мел. //Хотугу сулус.-1960.-№4.-С.1.;
78.Таатта үрэх үрдүгэр: Ноталаах ырыа /А. Андросов мел. //Хотугу сулус.-1963.-№1.-С.2.
79.Айыы Умсуур уда5ан ырыата; Туйаарыма Куо ырыата; Кыыс Кыскыйдаан ырыата: [«Дьулуруйар Ньургун Боотур» уонна «Туналҕаннаах Ньуурдаах Туйаарыма Куо» — диэн П.А. Ойуунускай олоҥхолоругар норуот матыыбыгар олоҕуран Денис Данилов суруйбут музыкалара] //Хотугу сулус.-1963.-№6.-С.79-81;
80.Таатта үрэх үрдүгэр: Ырыа /А. Аргунов мел. //Хотугу сулус.-1963.-№1.-С.1
81.Көҥүл ырыата: Таатта матыыбынан; Былааһы-Совекка! Ф. Аргунов , Г. Григорян муз. //Туллук-туллук до5оттор.-Якутскай, 1968.-С.12-14; Саха сирэ ыллыыр /Ф. Аргунов, З. Винокуров, Г. Никифоров.-Якутскай, 1956.-С.7-9,102-103.
82.Бырастыы: Ноталаах ырыа /Ф. Аргунов муз. //Хотугу сулус.-1970.-№1.-С.109-112.
83.Көҥүл ырыата; Өрүөл кэриэһэ; Уруйа улааттын; Доҕорбор Сүөкүччэҕэ; Кэтэһии; Оһуокай; Айыы Умсуур удаҕан ырыата; Кыыс Кыскыйдаан ырыата; Туйаарыма Куо ырыата //Саха народнай ырыалара.-Якутскай, 1976.-С.7-15, 60,66,108, 122-123, 129;
