КОММЕНТАРИЙДАР АММА АЧЧЫГЫЙЫН АЙЫМНЬЫЛАРЫГАР
XOhOOHHOP
Ийэ
Бу Амма Аччыгыйа бастакы айымньыта, 1925 с. суруллубут, 1927 с. «Чолбон» сурунаалга бэчээттэммитэ. Ол туһунан суруйааччы бэйэтэ маннык ахтыбыт: «И’т’и Суорун 0ҕ0, эдэр эрдэҕиттэн сытыы-хотуу, сыыдам киhи. Тарас Местников көҕүлээhининэн мин «Ийэбэр» диэн бастакы хоһооммун суруйдум. Арай биирдэ Суорун уол уулуссаҕа көрсө түhэн: «Хоһоон суруйбут үһүгүн, көрдөр эрэ», — диэн хаайда. Мин киниэхэ биэр. Элбэх хонуктар аастылар да, Суорунум хоһооммун төннөрбөт.Оччотооҕу тыа кэнэн 0ҕото, испэр киhим хоһооммун мэлиттэ быhыылаах дии санаан, өйдүүрбүнэн хаттаан суруйа сырыттым. Биир күн үөрэнэ кэлбитим оҕолор: «Чолбон» сурунаалга эн хоһоонуҥ бэчээттэммит», — диэн айма-наллар. Мин: «Балыыҥкалаамаҥ, ханна да хоһоон бэчээккэ биэрбитим суох», — диэн буол … Аны сотору Суорунум: «Гонорар диэн баар. Хоһоонуҥ иhин харчыгын тоҕо ылбаккын», — диир киhи буолла. Мин туран итэҕэйбэппин. Харчылааҕым буоллар, хоһооммун таhаарбыттарын иһин бэйэм харчы биэриэх курдукпун. Кэлин 640 харчыны «Чолбонтон» ылан олус диэн үөрбүппүн бу баар курдук өйдүүбүн. Дьэ элбэх үп этэ, доҕор, ол миэхэҕэ. Уһун үйэбэр гонорар ыллым
ини, ылбатым ини (сороҕор мыынарым да эбитэ буолуо), оннук элбэх харчы мин өйдөбүлбэр суохха дылы». (Амма Аччыгыйын туһунан ахтыылар.- Дь.: Б., 1997. — с.41-42). А.А. бастакы айымньытын ийэтигэр анаабыта мээнэҕэ буолбатах, кини ийэтигэр таптала, махтала туохтааҕар да күүстээх эбит: «Убайым бастакы саҥага «Ийээ», бастакы айымньыта «Ийэ», тиhэх тыла «Ийэм» диэн буоллахтара» (А.А. туhахтыылар, с.l1). Поэт оҕомсох саха дьахтарын, ийэ обраhын арыйан үйэтиппитэ.
«Маннайгы учууталбар»
Хоһоон 1926 с. суруллубут, Амма Аччыгыйа биир биллэр айымньыта, ырыа буолан киэнник ылланар. Суру-йааччы, үөрэх суолун тутуспут ыччат буолан, хоһоонун учууталыгар П.А.Николаевка анаабыт: «Павел Афа-насьевич Николай Егорович хас да суругун көрдөр-төөбүтэ, өссө сороҕун биэрбитэ. Үөрэнээччитэ улахан
суруйааччы, общеетвеннай-государетвеннай деятель буолбутун, киниэхэ куруук харчынан көмөлөhөрүн сүрдээхтик махтанан кэпсиирэ» (А.А. туһ. ахтыылар, с.150). Поэт үөрэххэ сыhыарбыт, сырдык олох суолугар таhаарбыт маҥнайгы учууталыгар махтала
бүтүн саха норуота басетакы просветитель-учууталларга гимн быhыытынан өлбөт үйэлээх.
«Баҕарыы», «Ньукулаас», «Сайынны түүн»
Бу хоһооннор 1927-28 се. суруллубуттар уонна бары саҥа олоххо, сырдыкка тардыһыы матыыбьш тиэрдэллэр. «Ньукулаас» (урукку хартыына) хоһоон автобиогра-фическай тосхоллоох. Поэт бухатыыр обраhын айбаппын диир, кыhалҕалаах олохтоох кыра киhи обраhын айар. Ийэ уонна уолчаан диалогтарыгар
кинилэр тапталлара, бэриниилээхтэрэ көстөр. Бу хоһооннорго поэт силлабическай тутулга холоммут уонна кыайа-хото тутан чаҕылхай айымньылары суруйбут.
«Өйдөөтүм», «Ыарыыга ыллаан биэриэххэ», «Кыhыл роза» фабрикаҕа»
Бу хоһооннору поэт Москваҕа үөрэнэ сылдьан 1929-31 сс. суруйбут, Икки бастакыта лирическэй хоһооннор буоллахтарына, «Кыhыл роза» фабрикаҕа» автор үлэнэн дьоллонор дьону айхаллыыр.
«Болуоссакка санаа»
Поэма 1931 е. Москваҕа суруллубут. 11 чаастан турар поэмаҕа автор ааспыт уонна билиҥҥи олоҕу тэҥнээн көрөр, дьоллоох олох кини кыһалҕалаах дойдутугар туругурбутуттан үөрэр. Поэт болуоссакка, историческай миэстэҕэ кэлэн, олох үрдүк боппуруостарын толкуйдуур уонна бүтүн норуот дьылҕатын туһунан анааран, философскай көрүүтүн тиэрдэр. Поэма строфиката суох,
«маяковскайдыы» кирилиэс киэбинэн суруйбут.
«Самыыр», «Сурук» (Любаҕа), «Тииттээх тэтиҥ»
Хоһооннор 1936 с. суруллубуттар. «Самыыр» пейзажнай лирика буоллаҕына, «Сурук» , «Тииттээх тэтиҥ»’ таптал тематыгар суруллубуттар. «Сурук» Ойуунускай «Таты-йык ыллыыра» xohooнун форматынан суруллубут, иккилии кылгас строкалардаах, ортотугар yhyн строкалардаах барыта алта строкалаах строфикалаах. Дьиэ кэргэн дьоло, ийэҕэ-дьахтарга махтал, оҕоҕо таптал туойуллар. «Тииттээх тэтиҥ»’ аллегорическай ис хоһоонноох. Автор куүүстээх таптал үйэлээҕин туһунан этэр. Кириэстии рифмалардаах, строфикалаах, еиллабическай хоһоон киэбинэн суруллубут.
«Аҕам унуоҕар»
Хоһоон
1936-56 сс. диэн бэлиэтээhиннээх уонна «Бииргэ
төрөөбүттэргэ: Авксентий, Трофим, Татьяна Мординовтарга» диэн анабыллаах. Аҕа
кэриэhин толорбут эдэр киhи махтал тылларын этэр уонна кини курдук аҕа буолан,
кэриэстэнэн олорорго дьулуурдааҕын этэр. Хоһоон монолог киэбинэн суруллубут,
эдэр киhи аҕатын кытта истиҥ кэпсэтиитин быhыытынан. Үксүгэр ки-
риэстии рифмалардаах,
строфикалаах, силлабичеекай
хоһоон.
«Ыарыы уонна ырыа»
1939 с. суруллубут уһун кээмэйдээх лирическэй хоһоон. Ыарыыга ылларбыт лирическэй герой санаата оонньуурун курдук, хоһоон формата кэрчиктэринэн уларыйан иhэр, ардыгар санаа-оноо этиллибит нүhэр строкалара, ардыгар кытаанах санааны ылыммыт киhи туругун биэрэр кылгас строкалар солбуhаллар.
Хоһоон оптимистическай түмүктээх: ырыа олоххо эрэйи баhыйар.
«Манчаары ырыата»
(былыргы ырыа)
Хоһоон 1940 с. Суруллубут уонна «Сааскы кэм» (1944) ромаҥҥа Даарыйа ырыатын быhыытынан киирбитэ. Поэт Манчаары обраһыгар саха норуотун көҥүлгэ дьулуhуутун көрөр, кыра-кыаммат көмүскээччитин, норуот идеалын быһыытынан көрдөрөр. Ырыаҕа анаммыт оптимистическай хоһоон. «Былыргы ырыа» диэн ааттаннар даҕаны, силлабическай формалаах. Ойуунускай үстүү сүһүөхтээх тылларынан уон икки сүһүөхтээх строкалаах хоһооннорун киэбинэн суруллубут.
«Уруккуттан өйдөөбүт»
(памфлет)
Хоһоон 1936 с. суруллубут, 1966 с. суруйааччы талыллыбыт айымньыларыгар киллэрэригэр чочуйан биэрбит. Айымньы сэттэ чаастан турар, памфлет диэн ааттаммытынан уонна кавычкаҕа ылыллыбытынан сылыктаатахха, иhигэр оччотооҕу суруйааччылар айымньыларыгар сигэнии, үгэргээһин баар. Бастакы чааһыгар айылҕа, Өлүөнэ өрүс ойууланар, хоһоон норуот ырыатын матыыбынан суруллубут. Өлүөнэ өрүс кэрэтэ, кыаҕа хоhуллар, ол эрээри поэт:
Кини диэтэх …
Кэбис,бэйи,тохтооммут,
Киhини кэпсиэххэ,
Дьону туойуохха,
Киhи буолар дойду-сир тойоно.
Кининэн тупсар сир-дойду толоно! —
диэн уус-уран айымньыга киhини туойуллуохтаах диэн санааны этэр. Онтон айымньы атын чаастарыгар поэт саха норуотун дьылҕатын туһунан кэпсиир. Батталы, атаҕастабылы кыайбыт норуот, саҥа дьоллоох олоҕу уhанар. Поэт киhи олоҕу айар, сайыннарар кыаҕыгар гимн ыллыыр.
КЭПСЭЭННЭР
«Аччыгыйы ааспыт»
1927 с. суруллубут, суруйааччы бастакы кэпсээннэрит-тэн биирдэстэрэ. Бу кэпсээннэри автор 1927 с. Техни-кумҥа үөрэнэ сылдьан, «Хотугу ыччат» хаһыакка секретарынан үлэлииригэр матырыйаал дөбөннүк көстүбэтиттэн ыксаан суруйбута: «Нүөмэр аайы литература сирэйэ тахсар. Кэпсээни үксүн бэйэм суруйабын, ырыаны суруйар аҕыйах оҕо баар» (А.А.Киhи уонна айымньы.-Дь., 1975.-с.183). Суруйааччы бу бастакы кэпсээннэрин олох да умнан, олорбут ыалыгар хаалларан кэбиспитэ. Ону быраата А.Е. Мординов булан , Күндэҕэ биэрбитин бэчээккэ 1930 с. таһаарбыта, «Мин сааспар туппатах халыҥ харчылана түhэбин. Ону ааhан, умнууга хаалан, төрүт да имниин сүтүөх маҥнайгы кэпсээннэрим көстүбүттэр. Өссө Күндэ курдук улахан суруйааччы хайҕаабыт, бэчээттэтиэх буолбут» (А.А. Киhи уонна айымньы, с. 117).
«Аччыгыйы ааспыт» — сатирическай кэпсээн. Автор оччотоову
кэмҥэ дьиҥ-чахчы буолбут быһыыны-майгыны арыйан көрдөрөр. Ваня литератураны билбэт, аахпат, бэйэтин политигынан ааҕынар, ааттаах араатар, суостаах
сыанаһыт буолан, дьону
буруйдуурга аллаах. Ол эрээри дьиҥ
дьыалаҕа кини
кураанах киhи буолара биллэр. Кэпсээн үөрэтэр-такайар дидактическай ис хоһоонноох уонна түмүктээх: «Улаханы билэргэ кыраттан, чугастан саҕалыыр ордук эбит ээ …
»
«Балаҕан иhэ»
Кэпсээн 1927 с. суруллубут. Оччотоонуга актуальнай дьахтар тематыгар анаммыт. Саҥа былаас кэлэн, саха дьахтара бэйэтин быраабын, көҥүлүн өйдүүр уонна ол туһугар oxcyhap буолбут. Холлой балаҕан иhигэр эрэ муҥур тойон, оттон олох уларыйбыт:
«Холлой, аны Сөдүөччүйэни хоторуҥ уурайда ини. Быраhаай … » Бу эдэр автор уус-уран өттүнэн биир саамай чаҕылхай уонна оччотооҕу кэмҥэ ис хоһоо-нунан саҥа олоҕу тутууга быhаччы көмөлөспүт кэпсээнэ.
«Быhах угун кыстыммат», «Аны
албынныыргыт
ааспыта», «Отчуттар«
Бу кэпсээннэр 1927-1928 сс. суруллубугтара. Бары биир темаҕа анаммыттар — саха дьадаҥыта саҥа былааhы өйдөөн, ылынан эрэр кэмип көрдөрүүгэ. «Быhах yгyн кыстыммат» кэпсээн геройа Арамаан — «дьадаҥы-дьадаҥы диэки» диэн сана кэмҥэ олоххо бэйэтин суолун булуммут киhи.
«Аны албынныыргыт ааспыта» кэпсээҥҥэ суруйааччы бэйэтэ эдэр оҕо сылдьан көрбүт түбэлтэтин кэпсиир. «1925 сыллаах
саас, биhиги нэһилиэкпитигэр үрүҥ баанда этэрээтэ
ааҥнаабыт кэмигэр, табаарыс
Майданов-Андреев (оччотооҕу Таатта улууhун
ситэриилээх комитетын
чилиэнэ) нэhилиэк мунньанар өстөөхтөрү утары кэрэхсэбиллээх этиилэри онорбута. Майданов-Андреевы дьон биир санаанан көмүскээhинэ бандьыыттары чаҕыппыта. Бу диҥнээх
түбэлтэни 1927 сыллаахха бэчээттэппит «Аны албынныыргыт ааспыта» диэн
бастакы кэпсээммэр көрдөрбүтүм» (А.А. тyh. ахтыылар. — с.142-143).
«Отчуттар» кэпсээҥҥэ саха дьоно олоҕу ылынан, аны көмүскүүр-харыhыйар, өстөөх быгыалааhыныгар сөптөөх харданы биэрэр буолбуггара көстөр.
«Куйуур», «Уол буораппыт», «Кэрэх абааhыта»
Бу кэпсээннэр 1927-1928 сс. хараҥа итэҕэли саралааhын тематыгар суруллубугтара. «Куйуур» кэпсээҥҥэ суруйааччы араас бити-билгэни итэҕйиини күлүүгэ таһаарар. Сэбирдэх Уйбаан куйууругар табыллыбатаҕын дьоннор туора көрбүттэригэр
балыйар. «Уол буораппыт», «Кэрэх абааhыта» кэпсээннэр геройдара хараҥа итэҕэл сиэртибэлэрэ буолаллар. Суруйааччы саха кыра-хара дьоно ыарахан олохторун таһынан өссө хараҥа итэҕэл дьуоҕатыгар тимирэн олороллорун былыргы олох
хаалынньаҥын быhыытын көрдөрөр уонна саҥа олоххо дьон хараҕа аhыллыаҕар эрэлин биллэрэр: «Биhиги туран хаамсан иhэн, урукку хараҥа олох, ыар баттал, абааһы-таҥара итэҕэлэ үүнэри-үөскүүрү хам баттыырьшн умса миинэрин туһунан кэпсэтэ
истибит. Ол ыар батталлаах дьиикэй олох тобохторун охсуһан кыайарга тылбытын биэрдибит».
«Мотуо»
Кэпсээн 1944 с. «Хотугу сулус» сурунаалга бэчээттэммитэ. «Сааскы кэм» ромаҥҥа киириэхтээх новеллалартан биирдэстэрэ этэ. Ол эрээри роман сюжетыгар, геройдарыгар сөп түбэспэккэ киирбэккэ хаалбыта. Ол курдук роман cүpүн геройа баай ыаллар кыыстарын таптыыра табыгаhа суох көстүү буолуохтааҕа уонна ромаҥҥа, уопсайынан даҕаны, сүрүн герой таптала көстөрө оччотоҕу литература ирдэбиллэригэр сөп түбэспэт курдук буолбута.
Бу кэпсээн Амма Аччыгыйа биир саамай чулуу айымньытынан буолар. Кэпсээҥҥэ эдэр дьон бастакы, туҥуй, килбик тапталлара романтическай-сентимеитальнай хайысхалаахтык арыллар буолан, ааҕааччы уйулҕатын хамсатар күүстээх. «Ити кэпсээни хас аахтаҕым ахсыи мин мэлдьи илистэ уйадыйабын, долгуйабын»,-диэн суруйааччы чугас доҕоро Күннүк Уурастыырап эппитэ.
«Уопсай дьиэҕэ», «Сүрэҕэ суох сүүс сүбэлээх»,
«Эмээхситтэр’
Бу Амма Аччыгыйа айар үлэтигэр иккис сүүрээн кэпсээннэр 1934-36 сс. суруллубуггара. Барыларыгар автор саҥа советскай кэм олоҕун ойуулуур, «Уопсай дьиэҕэ» араас дьон олорор, ол иhигэр уруккута баай, бандьыыт фамилиятын уларытан, сирэй кубулунан сылдьар. Оттон кини оҕото Митя кыhыл командир буолар баҕалаах. Онон суруйааччы «уопсай» норуот олоҕо, кырдьыга кыайарын туһунаи этэр. Советскай эрэ олоҕу билинэр көлүөнэ үөскээн эрэр, онон былыргы олох бүтэhиктээхтик эстэр.
«Сүрэҕэ суох сүүс сүбэлээх» кэпсээҥҥэ автор колхоз олоҕун-дьаһаҕын көрдөрөр, общество тyhyrap үлэлиир киhи кыахтаахтык олорор, оттон сүрэҕэ суох үлэттэн куотунар киhи бэйэтигэр куһаханы оҥостор. Суруйааччы колхоз олоҕо олоххо букатыннаахтык өтөн киирбитин көрдөрөр. «Эмээхситтэр» кэпсээҥҥэ интернационализм тематын арыйар, саҥа олоххо араас омук дьоно иллээхтик, дьоллоохтук олороллорун көрдөрөр.
«Уруок быыhыгар», «Үөхсүү», «Доҕор», «Оҕонньор»,
«Бигэ тыл»,
«Дьиэ хомуйааччы», «Эҕэрдэ», «Полковник»,
«Быhаарсыы», «Советскай оҕолор», «Аргыстар»,
«Трамвайга», «Уопсай үлэhит»,
«Бырааттар», «Хайҕал»,
«Санаа», «Алҕас», «Профессор»
Бу кэпсээннэри Амма Аччыгыйа соҕуруу, Москваҕа эмтэнэр кэмигэр 1937-40 сс. суруйбута. Бу кэпсээннэр бары киин Россияҕа советскай олох, саҥа быhыы-майгы олохсуйбуггарын көрдөрөллөр. Холобур, «Дьиэ хомуйааччы» кэпсээҥҥэ геройдар бэйэ-бэйэхэрин үөрэҕэ суох киhи диэн уорбалаhаллар, хайдах эмит гынан өhүргэппэтэх киhи диэн долгуйаллар, оттон тиһэҕэр иккиэн аныгы олох үөрэхтээх дьонноро буолан хаалаллар. «Аргыстар» кэпсээҥҥэ рабочай уонна интеллигент дьахтар «Известия» хаһыат
передовой ыстатыйатьш туһунан санааларын үллэстэллэр. «Алҕас» кэпсээн геройа «-скай» сыһыарыынан бүтэр фамилиялаах мааны киhини буржуй дии санаан хаҕысгык сыhыаннаспыта, үлэhит киhи буолан cohyтap. Онон суруйааччы бу кэпсээннэригэр олох уларыйан, саҥа советскай, сайдыылаах киhи үөскээбитин көрдөрөр.
«Балбаара эмээхсин» (1940), «Сур соноҕос» (1945)
Бу кэпсээннэргэ Амма Аччыгыйа киhи психологиятын түгэх, кистэлэҥ өрүттэрин арыйар, Балбаара колхоз олоҕун төһө да ылымматар, эдэр дьон саҥа олоххо тардыhалларын өйдүүр, сиэнин дьолун быhар санаата суох, онуоха эбии уопсай үлэ ордук хотуулааҕын билинэр, ол иhин колхозка киирэргэ бигэтик сананар. «Сур соноҕос» кэпсээҥҥэ доҕордуу дьон бэрт кыраттан иирсэн айдааны тардаллар, ол эрээри кинилэр син биир бииргэ олорор, үлэлиир аналлаахтар. Ол иhин бэрт кэбэнэстик эйэхэhэллэр. Суруйааччы киhи психологиятын дьиктилэрин билэр. Күннүк Уурастыырап кини талаанын биир уратьгтын туһунан маннык бэлиэтээбитэ: «Амма Аччыгыйа кыранан улаханы ситиhэр».
«Үүт уонна күн» (1955-56 сс.]
Амма Аччыгыйа бу кэпсээнигэр эмиэ характерын дьикти үтүө өрүтүн көрдөрбүтэ. Дьаhалта салайааччылара Купоридзе, Мамонов айаҥҥа быстарбыт оҕолоох дьахтарга үүт булаары тэйиччи дэриэбинэҕэ ыстаннараллар. Буурҕалаах бүтэй да күҥҥэ күн тыкпытын курдук буолар: «Ол барыта араспаанньата кимиэхэ да биллибэккэ хаалбыт «счетовод дуу, ким дуу» дьахтар биирдээх оҕото Өймөкөөҥҥө үүт иhэн хоммутуттан … » Кырдьыга да, суруйааччы кыраҕы хараҕынан бэрт кыра түбэлтэни бэлиэтии көрөн, онно дьон харахтарын уратыларын арыйан көрдөрөр.
«Ордук киhи», «Тоҕус төгүл тоҕо» (1949)
Бу Амма Аччыгыйа оҕолорго анаабыт кэпсээннэрэ иитэр- үөрэтэр суолталаахтар. «Тоҕус төгүл тоҕо» кэпсээн тоҕус лоскуй кэрчиктэртэн турар, онуоха хас биирдиитигэр автор оҕоҕо ыйытыы биэрэн толкуйдатар, эппиэт көрдүүрүн-буларын эрэйэр,
холобур: «Тоҕо кыыhырда Мария Васильевна?», «Тоҕо куотта Хабырыыс?». Суруйааччы оҕону оонньуу-үөрэх түгэнигэр киллэрэр уонна чиэhинэй, хорсун, бэрээдэктээх буоларга үөрэтэр.
СЭhЭННЭР
«Сынньалаҥҥа»
Сэhэн 1936 с. суруллубут. Кэпсээн иhигэр кэпсээн формалаах. Онон икки дьапталҕа сюжет баар: гражданскай сэрии уонна билиҥҥи кэм. Амма Аччыгыйа литеретураҕа коммунист обраhа кыайан айыллыбат диэн мунчаарара: «Что это за металл? С каких пор идеология и чувство стали несовместимы?» (А.А. Киhи уонна айымньы, с.224). Онон кини алҕаhыыр, ытыыр, санаарҕыыр коммунист обраhын арыйар. Кириллов, уруккута комиссар, ырыаhыт, үҥкүүhүт, көрдөөх-күлүүлээх, киhи киhитэ. Никитин, уруккута командир, төттөрүтүн саҥата суох, бэйэтэ-бэйэтигэр сылдьар киhи. Кини улахан алҕаhы оҥорбут — бандьыыт кыыhын таптаабыт, ойох ылбыт. Суруйааччы коммунист диэн ыалдьар эттээх, эрэйдэнэр дууhалаах киhи диэн көрдөрөр. Онон: «Ведь мы должны быть «инженерами человеческих душ» — писать глубоко, взволнованно, страстно … » (А.А. Киhи уонна айымньы, с.225) диэн эппит сыалын-соругун толорор.
Атаҕастабыл
Сэhэн 1938 с. суруллубут уонна оччотооҕуга актуальнай колхозтааhын тематыгар анаммыт. Ол эрээри суруйааччы дириҥ психологическай хорутуулаах конфлигынан дьон характерын арыйар. Хабырылла Татыгыырап «Халлаан Хабырыллата» диэн хос аатыгар ааспыт батталлаах олох атаҕастабылын көрөр уонна советскай кэмҥэ маннык быһыы-майгы суох буолуохтаах диэн бигэ өйдөбүллээх. Ол курдук кини киhи киhини атаҕастаабат үйэтэ кэлбитигэр эрэнэр. Кини бу олох киhитэ, колхоhугар сүрэҕинэн ыалдьар үлэhит. Суруйааччы саха киһитин харахтерыгар үгүс уларыйыылар үөскээбиттэрин көрдөрөр.
«Доҕоттор»
Сэhэн 1947 с. бэчээккэ тахсыбыта. Суруйааччы араас омук оҕолоро доҕордоhууларын, сэбиэскэй оҕолор өйдөрө-санаалара тэҥин көрдөрөр. Саха оҕото айылҕаҕа чугас, айылҕаны өйдүүр буолан, өлөн-сүтэн биэрбэт. Алдьархайга түбэhэн баран, быыһанар суолу тобулар, доҕотторун быыhыыр. Суруйааччы саха оҕотун уйулҕата уратытын, ол эрээри кини сайдыытын, билиитин, майгытын-сигилитин таhымынан үөлээннээхтэриттэн хаалсыбатын көрдөрөр, омуктар доҕордоhууларын тематын, сэбиэскэй кэмҥэ бары өйөһөн-көмөлөһөн бииргэ олороллорун арыйар.
В.Б.Окорокова,
филологическай наука доктора, профессор
