А.И. СОФРОНОВ -АЛАМПА
130 ЛЕТ СО ДНЯ РОЖДЕНИЯ
(1886-1935 с.)
Назад
Методико-библиографическое пособие
Составила: Г.М. Гаврильева
Октемцы, 2021 г.
АНЕМПОДИСТ ИВАНОВИЧ СОФРОНОВ-АЛАМПА
Анемподист Иванович Софронов, один из основоположников якутской литературы, поэт и драматург. Родился 14 ноября 1886 года в глухом якутском селе Ботурусского района, в семье довольно зажиточного крестьянина. Рос без матери. Отец отдавал его на обучение и воспитании то в одну семью, то в другую. Всего два года проучился будущий поэт в четырехлетней церковноприходской школе, дальнейшую науку он постигал самостоятельно, читая книги. Работал учеником в типографии газеты «Якутский край» (Якутск, 1907), наборщиком типографии, приказчиком к частному рыбопромышленнику (1909). Был членом редколлегии первого журнала на якутском языке «Саха саҥата» («Голос якута») (1912-1913) ставшее вскоре знаменитым . Редактор первой советской газеты «Манчаары» (1921), основатель журнала «Чолбон», заведующий театральной секцией и председатель общества «Саха омук», член Совета якутской письменности (1924). Начал печататься с 1912 г. В третьем номере журнала «Саха саҥата» вышел его рассказ «Кэпсээн» (Быль) под псевдонимом Аттат Ноурупос, в четвертом номере журнала — стихотворение «Төрөөбүт дойду» («Родной край»). Проявил себя в разных жанрах. Как поэт положил начало интимной и философской лирике в якутской литературе. Им написано более 150 песен и стихотворений, отличающихся особой задушевностью. Его рассказы принадлежат к числу в якутской прозе.
Первый теоретик и критик якутского театра, один из организаторов сценических постановок на якутском языке. Директор Якутского государственного театра, режиссер, суфлер, актер в спектаклях: «От нее все качества», «Власть тьмы» Л. Толстого, «Женитьба» Н. Гоголя и др. Его пьесы сыграли огромную роль в развитии национального театра. В 1917 г. постановка спектакля «Дьадаҥы Дьаакып» («Бедный Яков») стала знаменательным событием культурной жизни тех лет. Перед началом постановки выступил Е.М. Ярославский. Роль Мэхэса исполнил М. Аммосов, Ньукулая — П. Ойунский. Пьесы, поставленные на сцене Якутского театра: «Олох оонньуута» («Игра жизни»); «Манчаары» («Манчаары»); «Эргэ сүктэр кыыс» («Бедный Яков»); «Таптал» («Любовь»); «Кэччэгэй кэриэһэ суох» («Скупой бех завещания»); «Бүдүрүйбүт көммөт» («Споткнувшийся»), «Уйбааныс» («Уйбаныс») и др.
Вместе с Ойунским заложил основы якутской школы художественного перевода. Переводил на родной язык произведения Л.Н. Толстого «От нее все качества» (1912), «После бала» (1925), А.П. Чехова «О вреде табака: комический монолог» (1925), В.Я. Шишкова «Помолись» (1913) и др.
А. Софронов с женой
Он беззаветно любил одну женщину, в которой сам открыл и воспитал талантливую актрису и на которой был женат. Она ушла от него к другому человеку. Это стало одним из пронзительных, смятенных, тревожных мотивов в стихах А. Софронова. Ведь лирика его — это вся жизнь поэта в правдивом поэтическом пересказе, в искренних переживаниях, это как бы единый лирический дневник. Анемподист Иванович Софронов занимался активной общественной деятельностью: руководил, как мы уже упоминали, журналом, театром, делегировался в Москву на празднование двухсотлетие Академии паук СССР и в Баку на первый съезд тюркологов.
Популярность его как поэта и драматурга была огромна. Он писал также рассказы, пользующиеся успехом, перевел на родной язык «Разгром» Фадеева… Песни на его стихи пелись в те годы молодежью, исполнялись по радио и в концертах. В 1928 обвинен в национализме и выслан в Архангельскую область. Полностью реабилитирован. Анемподист Софронов скончался в 1935 году у себя на родине, где и был достойно похоронен как признанный народный поэт.
Подвергся политической репрессии и выслан за пределы республики (1927-1933). вернулся в Якутию (1933). Реабилитирован 15 ноября 1962 г. Его именем названы одна из улиц г. Якутска, Ытык-Кюельская средняя школа Таттинского улуса.
****
ПРОИЗВЕДЕНИЯ А. СОФРОНОВА
Талыллыбыт айымньылар.-Якутскай: Кинигэ изд-вота, 1959.-44 с.;
Талыллыбыт айымньылар: 2 томнаах.-Якутскай: Кинигэ изд-вота, 1964-1965 с.
Т.1 Драматическай айымньылар.-420 с.;
Т.2 Кэпсээннэр. Очерк. Хоһооннор. Поэмалар.-444 с.
Дьаданы Дьаакып.- Якутскай: Кинигэ изд-вота, 19214.-54 с.;
Манчаары: Драма.-М., 1926.-72 с.
Оонньуулар: Пьесалар.-М., 1927.-55 с.
Бүдүрүйбүт көммөт: Пьеса.-М., 1927.-56 с.
Олох дьэбэрэтэ: Пьеса.-М., 1927.-56 с.
Таптал: Пьеса.-М., 1927.-42 с.
Төрөөбүт дойду: Хоһоон.-Якутскай:Кинигэ изд-вота, 1966.
Туллук-туллук до5оттор: Кыра саастаах о5олорго хоһооннор.-Якутскай: Кинигэ изд-вота, 1974.-24 с.
Хоһооннор, поэмалар.-Якутскай: Кинигэ изд-вота, 1976.-328 с.
Куоратчыт: Кэпсээннэр.-Якутскай:Кинигэ изд-вота, 1978.-20 с.
ТЫЛБААСТАР. ПЕРЕВОДЫ А.И. СОФРОНОВА
Крылов И.А. Үгэ. (Басня). Мужик и медведь. Аһыыҥкалаах кымырдаҕас(1913 г.)
Толстой Л.Н. От неё все качества (1912)
Толстой Л.Н. После бала (1925)
Фрунзе М.Н. Биография (1927)
Чехов А.П. Талыллыбыт айымньылар: Халлаан киһитэ, Унтер Пришибеев. Тоска (1935)
Чехов А.П. О вреде табака. Комический монолог (1925)
Шишков В.Я. Таҥараҕа үнээхтээбиттэр (1913)
Пушкин А.С. Хапытаан кыыьа
Чехов А.П. Юбилей. Хамелеон
Фадеев А. Урусхалланыы (Разгром)
ПРОИЗВЕДЕНИЯ А.И. СОФРОНОВА В ФОНДЕ ШКОЛЬНОЙ БИБЛИОТЕКИ
Софронов, Анемподист Иванович (1886-1935).
Талыллыбыт айымньылар : 2 томнаах / А. И. Софронов ; [хомуйан оҥордулар : Г. К. Боескоров, Г. Р. Кардашевскай ; коммент. оҥордо Г. Р. Кардашевскай]. — Якутскай : Саха сиринээҕи кинигэ изд-вота, 1964-1965. — Т. 2: Кэпсээннэр. Очерк. Хоһооннор. Поэмалар. — 1965. — 442, [1] с.
***
***
***
В книгу вошли стихи, пьесы, статьи А, И. Софронова, а также библиографический указатель его произведений, книг и статей о жизни и творчестве якутского классика
***
В первый том избранных сочинений одного из основоположников якутской литературы А. И. Софронова включены его стихотворения и поэмы, созданные в 1912-1927 гг.
****
Во 2-й том избранных сочинений одного из основоположников якутской литературы А. И. Софронова включены стихотворения и поэмы (1928-1933 гг.) а также рассказы, очерк, статьи
«Лирика его — это вся жизнь поэта в правдивом поэтическом пересказе, в искренних переживаниях, это как бы единый лирический дневник», — писал о творчестве Алампа его самый известный переводчик, составитель сборника «Северная ночь» (М., 1984 г.), выдающийся русский поэт и прозаик Владимир Солоухин. В новую книгу классика, одного из зачинателей якутской письменной литературы Анемподиста Ивановича Софронова вошли его лучшие стихи разных лет в переводах Вл. Солоухина, А. Романова, В. Шаргунова
***
Саха литературатын төрүттээччилэриттэн биирдэстэрэ, классик суруйааччы Анемподист Иванович Софронов — Алампа айымньыларын 3 томугар драмалар киирдилэр.
***
В 4-й том собрания сочинений одного из основоположников якутской литературы А. И. Софронова вошли переводы, статьи, собранные фольклорные материалы, письма и др. документы
****
Софронов, Анемподист Иванович (1886-1935).
Кэпсээннэр, драмалар, сыһыарыылар / Алампа ; [хомуйан оҥордулар: О. М. Слепцова уо.д.а. ; киирии тыл авт. В. Б. Окорокова]. — Дьокуускай : Бичик, 2011. — 188, [2] с. (Саха суруйааччылара о5олорго)
Саха литературатын төрүттэччилэртэн биирдэстэрэ, талааннаах суруйааччы, драматург А.И. Софронов-Алампа төрөөбүтэ 125 сылын көрсө кэпсээннэрэ, драмалара, Алампа тус олоҕор, айымньыларыгар көрүүлэрэ, чинчийиилэрэ сыһыарыы быһыытынан киирдилэр
Иһинээҕитэ:(Кэпсээннэр:«Дьүһүн кубулуйумтуо», «Сүллүүкүн кэпсээнэ», «Барда», «Бачча5а тиийиэххэ», «Сотору да кɵстɵр сордообут», «Бачча5а тиийиэххэ», «Куораччыт». Драмалар: Дьаданы Дьаакып», «Таптал», «Олох оонньуута»)
***
Саха народнай суруйааччыта Е.П. Неймохов бу икки кинигэлээх романыгар саха уус – уран литературатын төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ – Анемподист Иванович Софронов — Алампа олоҕун уонна айар үлэтин эрэ буолбакка, Саха сиригэр ити кэмҥэ олох – дьаһах – быһыы – майгы хайдах быһыылаахтык хааман испиттэрин итэҕэтиилээхтик, хайдах баарынан сэһэргэммитэ ааҕааччылар болҕомтолорун тардар.
Роман иккис кинигэтигэр саха литературатын классига А.И. Софронов — Алампа уустук олоҕо, хатыламмат күүстээх таптала, сымыйанан буруйданан хаайыллыыта, саха литературатын олохтонуутугар киллэрбит сүҥкэн кылаата уус – ураннык, итэҕэтиилээхтик көрдөрүллэр.
***
Монография посвящена жизни, многогранной деятельности одного из основоположников якутской литературы, писателя-классика, знаменитого общественно-культурного деятеля Якутии, основателя якутского театра, создателя первых якутских газет и журналов А. И. Софронова
***
2.2. Софронов А.И. — Алампа айымньылара үөрэх программатыгар. Произведения А.И. Софронова в учебной программе
Оҕо-оҕо эрдэххэ [Хоһоон] // Үтүө аргыс: Хоьооннор, кэпсээннэр, сэьээннэр /Хомуйан оҥордулар: Г.А. Кирова; Е.М. Малышева.- Дьокуускай: Бичик, 2003.-С. 26-27
***
Мин түннүкпүнэн // Захарова Л.В. Аа5арбын таптыыбын: 2 кылаас /Л.В. Захарова; [худуоһунньук М.В. Игнатьева].-Дьокуускай: Бичик, 2009.-С. 144-145;
Отчуттар // Захарова Л.В. Аа5арбын таптыыбын: 2 кылаас /Л.В. Захарова; [худуоһунньук М.В. Игнатьева].-Дьокуускай: Бичик, 2009.-С. 145-146;
***
Дьүһүн кубулуйумтуо [Кэпсээн] // Поликарпова Е.М. Төрөөбүт литература: 5 кылаас: уопсай үөрэхтээһин тэрилтэлэригэр үөрэх кинигэтэ: икки чаастаах. Ч.2.- Дьокуускай: Бичик, 2017. -С. 73-77;
***
Куоратчыт [Кэпсээн ] // Поликарпова Е.М. Төрөөбүт литература: 6 кылаас: хрестоматия: икки чаастаах. Ч.2.- Дьокуускай: Бичик, 2016. -С. 5-24;
***
Төрөөбүт дойду [Хоһоон] // У.М. Флегонтова Төрөөбүт литература: 7 кылаас: уопсай үөрэхтээһин тэрилтэлэригэр үөрэх кинигэтэ: икки чаастаах. Ч.1.- Дьокуускай: Бичик, 2016.-С. 120-123;
Ыччат сахаларга [Хоһоон]/ // У.М. Флегонтова Төрөөбүт литература: 7 кылаас: уопсай үөрэхтээһин тэрилтэлэригэр үөрэх кинигэтэ: икки чаастаах. Ч.1.- Дьокуускай: Бичик, 2016. -С. 127;
***
Дьол икки Сор икки [Хоһоон] // М.Т. Гоголева., Г.А. Захарова Төрөөбүт литература:8 кылаас: уопсай үөрэхтээһин тэрилтэлэригэр үөрэх кинигэтэ: икки чаастаах. Ч.1.- 3 с таһаарыы, уларытыылаах.- Дьокуускай: Бичик, 2019.-С. 55-60;
Таптал [Драма] // М.Т. Гоголева., Г.А. Захарова Төрөөбүт литература:8 кылаас: уопсай үөрэхтээһин тэрилтэлэригэр үөрэх кинигэтэ: икки чаастаах. Ч.1.- 3 с таһаарыы, уларытыылаах.- Дьокуускай: Бичик, 2019.-С. 62-74;
2.3. А.И. Софронов — Алампа айымньылара хомуурунньукка, периодическай бэчээккэ. Произведения А.И. Софронова в сборниках и периодической печати.
Өрүс эстиитэ», «Революция», «Дойдум, дорообо!»[Бэчээттэммэтэх хоhоонноруттан //Хотугу сулус.-1965 -№2.-С.136-138;
Албыннаппыт [Кэпсээннэр]//Хотугу сулус.-1966.-№6.-С.105-111;
Оннук—маннык дьо5устук]//Хотугу сулус.-1966.-№6.-С.105-111;
Саха поэзиятын антологията[«Торообут дойду», «Аанньал уонна абааhы»—поэма, «Кэ5э», «Мин сулуhум», «Сана олох», «Тугу туойабын», «Уркуускай»] , -Якутск, 1967.-С.58-70;
Куоратчыт // Сүүрбэһис үйэ кэпсээнньиттэрэ: Саха прозаиктарын айымньыларын антологията. /Хомуйан оҥордулар: П.Д. Аввакумов, С.А. Попов- Тумат; Ред. И.Г. Спиридонов; Худож. М.Г. Старостин.- Дьокуускай: Бичик, 2000.-С. 7-14
Төрөөбүт дойду // Сүүрбэһис үйэ хоһоонньуттара: САха поэзиятын антологията: Поэзия. /Хомуйан оҥордулар: Н.Е. Винокуров-Урсун, С.И. Тарасов, Н.И. Харлампьева; Худож. М.Г. Старостин.- Дьокуускай: Бичик, 2000. — С. 16-18
Ыччат сахаларга // / Сүүрбэһис үйэ хоһоонньуттара: САха поэзиятын антологията: Поэзия. /Хомуйан оҥордулар: Н.Е. Винокуров-Урсун, С.И. Тарасов, Н.И. Харлампьева; Худож. М.Г. Старостин.- Дьокуускай: Бичик, 2000. .-С.18
Оҕо-оҕо эрдэххэ // / Сүүрбэһис үйэ хоһоонньуттара: САха поэзиятын антологията: Поэзия. /Хомуйан оҥордулар: Н.Е. Винокуров-Урсун, С.И. Тарасов, Н.И. Харлампьева; Худож. М.Г. Старостин.- Дьокуускай: Бичик, 2000. — С.18
Туллук-туллук доҕоттор // / Сүүрбэһис үйэ хоһоонньуттара: САха поэзиятын антологията: Поэзия. /Хомуйан оҥордулар: Н.Е. Винокуров-Урсун, С.И. Тарасов, Н.И. Харлампьева; Худож. М.Г. Старостин.- Дьокуускай: Бичик, 2000. .- С. 18;
Ытык хайалар кэпсэтэллэр // / Сүүрбэһис үйэ хоһоонньуттара: САха поэзиятын антологията: Поэзия. /Хомуйан оҥордулар: Н.Е. Винокуров-Урсун, С.И. Тарасов, Н.И. Харлампьева; Худож. М.Г. Старостин.- Дьокуускай: Бичик, 2000. -С. 18
Саха ырыата (ырыа нотата, текста) //Чолбон.-2001.-№11.-С.9;
Туллук-туллук доҕоттор [Хоһоон] // О5о литературатын антологията / [хомуйан оҥордулар: В.Н. Луковцев, М.Г. Макеева; редкол.: А.В. Егорова уо.д.а.].-Дьокуускай: Бичик,-2015.-С. 9;
Чыычаах [Хоһоон] // О5о литературатын антологията / [хомуйан оҥордулар: В.Н. Луковцев, М.Г. Макеева; редкол.: А.В. Егорова уо.д.а.].-Дьокуускай: Бичик,-2015.-С. 9-10;
Маҥнайгы хаар [Хоһоон] // О5о литературатын антологията / [хомуйан оҥордулар: В.Н. Луковцев, М.Г. Макеева; редкол.: А.В. Егорова уо.д.а.].-Дьокуускай: Бичик,-2015.-С. 10-11;
Ыччат сахаларга //О5о литературатын антологията /Дьокуускай: Бичик,- 2-с кинигэтэ: орто уонна улахан кылаас о5олоругар [хомуйан оҥордулар: Е.М. Поликарпова уо.д.а.] .-2017.-С. 116;
М. Тимофеев Алампа остуолбата (Хоhоон) //Хотугу сулус.-1986 -№11.-С.91-92;
«Дьаданы Дьаакып» //Хотугу сулус.-1976 -№11.-С.100-102;
Куоратчыт [Кэпсээн] // Чолбон.-2015.-№4.-С.3-10;
Төрөөбүт дойду [Хоьоон] // Чолбон.-2021.-№11.-С.47-49;
Саха ырыата [Хоьоон] // Чолбон.-2021.-№11.-С.49-50;
О5о утутар ырыа [Хоьоон] // Чолбон.-2021.-№11.-С.50-52 ;
Дойдум, дорообо [Хоьоон] // Чолбон.-2021.-№11.-С.49-50;
Друзья снегири [Стихи] //Колокольчик.-2021.-№11.-С.2;
Птицы [Стихи] //Колокольчик.-2021.-№11.-С.3
3. О ЖИЗНИ И ДЕЯТЕЛЬНОСТИ А.И. СОФРОНОВА В ФОНДЕ БИБЛИОТЕКИ
1965
Амма Аччыгыйа А.И. Софронов (Одоҥ-додоҥ ɵйдɵɵһүннэр) //Хотугу сулус.-1965 -№2.-С.90-102;
Г. Сыромятников А.И. Софронов – норуот суруйааччыыта //Хотугу сулус.-1965 -№2.-С.130-135
1966
Н. Заболоцкай Быыс муннугун сэгэтэн көрдөххө (Быстах ахтыылартан) //Хотугу сулус.-1966 -№6.-С.112-119;
Г. Кардашевскай Анемподист Софронов. Ыстатыйа //Хотугу сулус.-1966 -№6.-С.95-104;
И.Д. Новгородов Емельян Ярославскай Анемподист Софроновы айхаллаабыта //Хотугу сулус.-1966 -№6.-С.120-121;
1967
Сыромятников Г. Становление социалистического реализма в якутской прозе.-Якутск: Кн. изд-во. 1967, -С.33-41;
1968
Кривошапко Г. Саха бастакы музыканнара //Хотугу сулус.-1986 -№11.-С. 87-93
Эрчимэн-Шестаков, Егор Петрович Аhа5ас санаалар.-Якутск.: Якуткнигаиздат, 1968.-С.80
1969
Г.П. Башарин А.И. Софронов : жизнь и творчество, -Якутск: Кн. изд-во, 1969.-64 с.
Амма Аччгыйа. А.И. Софронов . Ахтыы // Хотугу Сулус.-1969.-№5.-С.90-102
1970
Г. Кардашевскай А.И. Софронов «Таптал»диэн драмата //Хотугу сулус.-1970 -№2.-С.94-104;
Очерк истории якутской советской литературы [А.И. Софронов], -М.: Наука, 1970.-С.62-85
1971
.Г.П. Башарин А.И. Софронов революция уонна советскай былаас сылларыгар (1917-1927) //Хотугу сулус.-1971 -№1.-С.131-142;
Г. Кардашевскай «Бүдүрүйбэт көммөт» //Хотугу сулус.-1971 -№1.-С.105-112;
1973
Башарин Г. Улуу драматург үтүө сабыдыала //Хотугу сулус.-1973 -№4.-С. 84;
1975
19.Амма Аччыгыйа Киhи уонна айымньы.Ахтыылар, ыстатыйалар, этиилэр. -[А.И. Софронов].-Якутск:Кн. изд-во, 1975.-С.88;
1976
Г. Кардашевскай «Алаас уола Алампа» //Хотугу сулус.-1976 -№11.-С.87-94;
Г. Кардашевскай А.И. Софронов уонна А.Е. Кулаковскай //Хотугу сулус.-1976 -№11.-С.88-90;
Реас. Кулаковскай «Оло5у таптаа..» //Хотугу сулус.-1976 -№11.-С.95-99;
Новгородов С.А. «Дьаданы Дьаакып» //Хотугу сулус.-1976 -№11.-С.100-102;
1978
А.И. Софрон туhунан А.М. Горькай суруга //Хотугу сулус.-1978 -№1.-С.106-107;
1979
Окороков Г.Г. Кардашевская Г.Р., Рожин И.Н. Саха литературата VIII-X кылааска. /Якутская литература. Учебник для якутской школы.-Якутск, 1979-С.65-70;
Певец мужества и мысли и души (А.И. Софронову-90)//Окороков Г.Г. Традиции и поиск (статьи, портреты, штрихи)-, Якутск: Кн. изд-во, 1979.-С. 71-81;
А.И. Софронов хоhоонунан айымньылара [«Ырыаhыт Буотур Черныхха»; «Таптал драма»] //Окороков Г.Г. Кардашевская Г.Р., Рожин И.Н. Саха литературата VIII-X кылааска. /Якутская литература. Учебник для якутской школы.-Якутск, 1979-С.70.-78Ҥ
Певец мужества мысли и души (А.И. Софронову -90) // Окороков, Гавриил Гаврилович. Традиции и поиск : (статьи, портреты, штрихи) / Г. Г. Окороков ; [научный редактор А. Ф. Алексеев]. — Якутск : Якутское книжное издательство, 1979. — 160 с.
***
1981
Анемподист Софронов // Егоров А., Протодьяконов В., Павлова В. Писатели Якутии.-Якутск: Кн. изд0во, 1981.-С. 8-11;
***
1982
Дягилев Г.Г. Үстэ көрсүһүү // Хотугу сулус.-1982.-№11.-С.96-100
Г.Р. Кардашевская Досоветская драматургия А.И. Софронова.-Якутск. 1982.-102с.1986
1986
Г. Башарин «Нуучча театральнай искусствотын оскуолатыгар уорэнии»(А.И. Софронов торообутэ 100 сыла туолуутугар) //Хотугу сулус.-1986 -№11.-С.83-88;
Кардашевскай Г.А. А.И. Софронов «Таптал» диэн драмата //Хотугу сулус.-1970.-№2.-С.94-104;
КАрдашевскай Г. Алаас уола Алампа //Хотугу сулус.-1986.-№11.-С.87-93
***
1987
А.А. Билюкина Олох кырдьыга – сцена5а. Рецензия //Хотугу сулус.-1987.-№9.-С.82-83
1988
Копырин Н.З. Бастакы лирик //Хотугу сулус.-1988 -№7.-С. 96-98;
А.И. Софронов //Колокольчик.-1988.-№2.-С.1;
Протодьяконов В.Н. А.И. Софронов «Бүдүрүйбүт көммөт» драматын премьерата // Хотугу сулус.-1988.-№5.-С. 98-105
1991
Эрчимэн. Эллэй эркээйилэрэ // Чолбон.-1991-№10.-С. 134-156; 1995.-№10.-С. 183-189;
Алексеев Е. О так называемой «ксенофонтовщине» //Илин.-1991.-№2.-С.28;
1992
Багдарын Сүлбэ . Хара балыыр сиэбитэ //Чолбон.-1992.-№9.-С. 123-140;
1994
.Багдарын Сүлбэ Алампаны хобулаабыта[Он доносил на Алампу] // Чолбон.-1994.-№7.-С.191-197;
А. Саввинов А.И. Софронов Булуҥ сиригэр // Чолбон.-1994-№11.-С.176-181
Павлов А. Ырыа таҥарата-Ийэ хотун // Чолбон.-1994-№10.-С. 206-207;
Федосеев И «Чолбон» (1926-1992) // Чолбон.-1994-№11.-С. 3-6
1995
Афанасьев Л.А. Алампа уорэтиитэ.-Якутскай: Бичик, 1995.-32с.
Кириллин Д.В., Павлова В.Н., Шевков С.Д. Писатели земли Олонхо: Биобиблиогр. справочник. – Якутск: Бичик, 1995. – С. 22-24;
Эрчимэн. Эллэй эркээйилэрэ // Чолбон.-1995.-№10.-С. 183-189;
1996
Анемподист Иванович Софронов (1886-1935): Биобиблиографическай ыйынньык // Софронов А.И. Ырыа быстыыта хоhоон.-Дьокуускай, 1996.-С.346-393;
П. Ильин Поэт кэриэс эрэлэ //Чолбон.-1996.-№11.-С.6-10;
Л. Кулаковская А.И. Софронов Ытык хайалар дьыл5алара //Чолбон.-1996.-№11.-С.14-20;
Анатолий Павлов-Дабыл Алампа ырыа хоhоонноро //Чолбон.-1996.-№11.-С.1113;
И. Прудецскай Аhыныгас киhи этэ (А.И. Софроновы корбут киhи кэпсээниттэн) //Чолбон.-1996.-№11.-С.13-14;
110 лет со дня рождения А.И. Софронова //Якутия-1996.Календарь знаменательных и памятных дат.-С.62-67;
Сэмэн Тумат Алампа уонна саха суруйааччылара (Алампа сымыйа5а балыллан ссылка5а олоро сылдьыбытын туhунан) //Чолбон.-1996.-№11.-С.35;
1998
Дьөҥкү Сээн. Өй өйүөтэ, толкуй тулааһына буола туруохтара: А.И. Софронов айымньыларыгар сахалыы кээмэйгэ, кэми бэлиэтииргэ туттубут сорох тылларыттан билиһиннэриигэ холонуу //Чолбон.-1998.-№6.-С.92-96
2000
Анемподист Софронов-Алампа // Писатели земли Олонхо: Биобиблиографический справочник / сост.: Д. В. Кириллин, В. Н. Павлова, С. Д. Шевков. — Якутск: Бичик, 2000. — С. 22-24
***
2001
Дора Васильева «Yүнэн-үрдээн иhиэҕиҥ!» (Алампа төрөөбүтэ 115 сылыгар) //Чолбон.-2001.-№11.-С.3-8;
А. Павлов-Дабыл Саха түөрт халлаана (Норуот уонна А.И. Софронов айымньыларыгар түөрт туhаайыы өҥүнэн символиката )//Чолбон.-2001.-№11.-С.10-11;
В. Пестерев История Якутии в лицах.-Якутск: Бичик, 2001.-С.177-179;
***
2004
.А.А. Бурцев. Введение в историю Якутской литературе.-Якутск: Сахаполиграфиздат, 2004.-С.32-40;
С. Егинова А.И. Софронов-Алампа иэйии хоhооннорун тыла-өһө ис санаатын кытта ситимэ. Ыстатыйа//Чолбон.-2004.-№10-91-94
2006
23.Башарин Г.П. Критика полупатриархально-полуфеодального уклада // Литература кэрэhиттэрэ: 10-11: хрестоматия / [хомуйан оҥордо У.М. Флегонтова]. – Дьокуускай: Бичик, 2006. – С. 35;
***
Н. Винокуров-Урсун Халлаан хамсыыр сулуhунуу («Чолбон» сурунаал торуттэммитэ 80 сыла)//Чолбон.-2006.-№11.-С.3-4;
Дьэрис Алампа уонна «Чолбон. Ыстатыйа //Чолбон.-2006.-№11.-С.17-20;
Г.Р. Кардашевская Дууhаны байытар поэзия. Рецензия//Чолбон.-2006.-№11.-С.21;
Неймохов Е.П. Алампа: роман 2 кинигэлээх.-Дьокуускай: Бичик, 2006-2009. 1-кы кинигэ.-2006.-271 с.;
Н.Н. Тобуруокап, П.В. Максимова, Н.И. Филиппова Саха литературата: уопсай орто уорэхтээhин 10 кылааhыгар уорэнэр кинигэ. [Алампа оло5о, айар улэтэ,поэзията]-Дьокуускай: Бичик, 2006.-С.31-42;
Серафим Ильин «Сотору да көстөр сордообут» кэпсээн уонна «Уйбааныс» оонньуу туhунан өссө биирдэ. Рецензия //Чолбон.-2006.-№11.-С.27-29;
Н. Рыкунов Сергей Есенин уонна Анемподист Софронов. Ыстатыйа//Чолбон.-2006.-№11.-С.29-31;
Саша Слепцова, Вера Сивцева А.И. Софронов «Олох оонньуура»драматыгар персонажтар олох, дьол, баай туhунан өйдөбүллэрэ //Чолбон.-2006.-№11.-С.32-33;
В. Семенова Алампа- кэпсээнньит. Рецензия //Чолбон.-2006.-№11.-С.21-26;
2007
В.Г. Семенова Алампа: (оло5о уонна айар улэтэ)/В.Г. Семенова; СГУ саха филологиятын, культуратын фак. Саха лит. Каф.-Ч.2-Дьокуускай: Бичик, 2007.-192 с.
2008
Д.Е. Васильева О далеком прошлом и настоящем/Д.Е. Васильева.-Якутск: Бичик, 2008.-С.129;
2009
Сэмэн Тумат Ой-сүрэх көрдөбүлүнэн.-Дьокуускай: Бичик, 2009.-С.135 (Алампа уонна «Чолбон»сурунаал бутуутэ)
***
2011
Билюкина А.А. 125 лет с о дня рождения А.И. Софронова-Алампа, одного из основоположников якутской литературы // Якутия-2011: Календарь знаменательных и памятных дат.- Якутск.: Бичик, 2011.-С.142-145 ;
2016
Анемподист Иванович Софронов-Алампа // Поликарпова Е.М. Төрөөбүт литература: 6 кылаас: хрестоматия: икки чаастаах. Ч.1.- Дьокуускай: Бичик, 2016. -С. 3-4;
Анемподист Иванович Софронов // Поликарпова Е.М. Төрөөбүт литература: 6 кылаас: хрестоматия: икки чаастаах. Ч.2.- Дьокуускай: Бичик, 2016. -С. 3-5; 24-26
Анемподист Иванович Софронов-Алампа // У.М. Флегонтова Төрөөбүт литература: 7 кылаас: уопсай үөрэхтээһин тэрилтэлэригэр үөрэх кинигэтэ: икки чаастаах. Ч.1.- Дьокуускай: Бичик, 2016. -С. 119-120;
2017
Анемподист Иванович Софронов // Поликарпова Е.М. Төрөөбүт литература: 5 кылаас: уопсай үөрэхтээһин тэрилтэлэригэр үөрэх кинигэтэ: икки чаастаах. Ч.2.- Дьокуускай: Бичик, 2017. -С. 72-73;
А.И. Софронов и современность Д.Е. Васильева О далеком прошлом и настоящем
2021
«Тыйыс саха аатыран тыыллан-уоскээн иьиэ5ин» // Чолбон.-2021.-№11.-С. 47-52
Иван Бочонин ОЛоххо тардыһыы . Пьеса // Чолбон.-2021.-№12.-С.76-82;
Айтылы Суобас — айымньылаах күүс. Эссе // Чолбон.-2021.-№12.-С. 83-86;
УВЕКОВЕЧЕНИЕ ПАМЯТИ А.И. СОФРОНОВА
Именем Анемподиста Ивановича Софронова названы одна из улиц города Якутска, Ытык –Кельская средняя школа и Дом культуры Жохсогонского наслега Таттинского улуса.
А.И. СОФРОНОВ. ЕГО ОБРАЗ В ИЗОБРАЗИТЕЛЬНОМ ИСКУССТВЕ
Васильев, Э. Писатель Анемподист Софронов с отцом. 1907 год. : холст, масло // Живопись : каталог / Эдуард Васильев ; [авт.-сост. Сафронова Г. А.]. — Якутск, 2003. — С. 24.
Осипов, А. Н. Үс реалист суруйааччы // Алампа / [С. К. Архипова, Г. К. Давыдова, М. В. Сивцева ; науч. ред. В. Н. Протодьяконов] ; «Таатта улууһа» муницип. тэриллии дьаһалтата, А. Е. Кулаковскай аатынан Дьохсоҕон орто оскуолата. — Дьокуускай, 2008. — С. 116.
Сивцев, Э. С. Анемподист Софронов : б., литогр. 62х57, 5. 1987 // Эллей Сивцев / Е. Н. Рожкова-Эверстова ; Нац. худ. музей Респ. Саха (Якутия). — Якутск, 2009. — С. 77. — (Серия «Музей и художник»).
Степанов, Т. Алампа Софронов. Тыыннаах таммах : холст, масло. 150х170 // «Баарбын барытын бар дьон барҕалыырыгар биэрэбин»: А. И. Софронов ту»унан ахтыылар, ыстатыйалар : [обложка] / хомуйан оҥордулар А. Н. Павлов-Дабыл, В. Г. Семенова, В. Т. Андросов. — Дьокуускай, 2006. — 196 с. ; Алампа / [С. К. Архипова, Г. К. Давыдова, М. В. Сивцева ; науч. ред. В. Н. Протодьяконов] ; «Таатта улууһа» муниц. тэриллии дьаһалтата, А. Е. Кулаковскай аатынан Дьохсоҕон орто оскуолата. — Дьокуускай, 2008. — С. 117.
Захаров, П. А. Завещание=Кэриэс : А. И. Софронов у больного А. Е. Кулаковского в 1926 г. в Москве : бронза. 1986 г. // Художник-педагог Захаров Петр Алексеевич / [сост. А. А. Нестерова] ; М-во культурного и духовного развития Респ. Саха (Якутия), Якут. художеств. училище им. П. П. Романова. — Якутск, 2004. — С. 8 ; Алампа / [С. К. Архипова, Г. К. Давыдова, М. В. Сивцева ; науч. ред. В. Н. Протодьяконов] ; «Таатта улууһа» муниц. тэриллии дьаһалтата, А. Е. Кулаковскай аатынан Дьохсоҕон орто оскуолата. — Дьокуускай, 2008. — С. 77.
Павлов, М. М. Памятник-мемориал писателям-реалистам А. Е. Кулаковскому, А. И. Софронову, Н. Д. // Алампа / «Таатта улууһа» муниц. тэриллии дьаһалтата, А. Е. Кулаковскай аатынан Дьохсоҕон орто оскуолата ; [С. К. Архипова, Г. К. Давыдова, М. В. Сивцева ; науч. ред. В. Н. Протодьяконов]. — Дьокуускай, 2008. — С. 131.
***
Саха народнай суруйааччылара = Народные писатели Якутии[Изоматериал] : комплект плакатов: [портр. А. И. Софронова / сост.Н. Е. Винокуров-Урсун ; фот. А. И. Винокурова]. – Якутск : Сахаполигрфиздат, 1994. — 1 обл. ; 60х84 см.
ВИКТОРИНА
1.Анемподист Иванович Софронов хас сыллаахха, хана төрөөбүтэй? (1886 с. сэтинньи 14 күнүгэр Таатта улууһугар төрөөбүтэ)
2.Бастакы хоһооно хас сыллаахха бэчээттэммитэй. Хоһоонун аата? ( «Төрөөбүт дойду» 1912 с. Бэчээттэммитэ).
3.Бастын драмата «Дьаданы Дьаакып» хас сыллаахха суруллубутай (1914 с. Суруллубута)
4.Кини кэспсээнинэн ханнык киинэ уьуллубутай. Режиссера кимий? (Куораччыт, режиссер А. Васильев, 2007 с.)
5.Хас сааһыгар оскуола5а үөрэнэ киирбитэй? (16 сааьыгар таҥара диэтин оскуолатыгар)
6.Ааҥ маҥнай Дьокуускай куоракка 1911-1912 сыллаахха ханнык сурунаалга А.И. Софронов ырыалара, кэпсээн-нэрэ, бэчээттэнэр буолбуттарай (“Cаха саҥата» сурунаалга)
7.“Дьадаҥы Дьаакып” киэн оонньууну хас сыллаахха бэчээттэнэн тахсыбытай? (1924 с.)
8.Алампа Дьокуускайга 1907 -08 сс. прогрессивнай хаhыаттар сахалыы тылынан тахсар сыhыарыы-ларыгар наборщиктыыр. Хаһыаттарын ааттаталаа ( «Якутский край», «Якутская Жизнь».
9.Аҕатыгар анаабыт хоһооно («А5абар сурук»)
10.А.И. Софронов ханнык хоһоонноро ырыа буолан киэҥник тарҕанан ылламмыттарай? («Сана олох», «Ыччат сахаларга», «О5о – о5о эрдэххэ», «Туллук – туллук до5оттор» ).
11.Поэт тапталын музатынан, «үрүң туллугун» уобараhынан, 14 сыл бииргэ олорбут кэргэнин, саха бастакы актрисата аата? ( Евдокия Яковлева)
А.И Софронов — Алампа
АЛАМПА ОЛО5ун кэпсээнэ
Поэт, прозаик, бөдөҥ общевственнай деятель Анемподист Иванович Софронов-Алампа
Жизнь и творчество Анемподиста Софронова-Алампа (24.06.19)
АУДИОКНИГИ А.И. СОФРОНОВА
А.И.Софронов — Алампа «Олох дьэбэрэтэ»
А.И. Софронов — Алампа «Куоратчыт» кэпсээнэ.
Стихотворение посвящённое Дню Республики Саха (Якутия) «Төрөөбүт дойду» А.И. Софронов Алампа
А.И.Софронов «Нууччатымсыйбыт» комедията.
А.И. Софронов — Алампа «Олох оонньуура» драма
Репрессия ыар тыына Алампа дьыл5атыгар
Алампа «Суллуукун кэпсээнэ»
АЛАМПА ТУЛЛУГА
Алампа уонна театр
