Ермолаев-Багатайский Рафаэль Дмитриевич
(01.05.1931- 23.09.2016)
Саха Республикатын народнай поэта Рафаэль Дмитриевич Ермолаев-Баҕатаайыскай 19301 с. ыам ыйын 1 күнүгэр Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар төрөөбүтэ.
Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын техникумун, СГУ-тын, Москватааҕы үрдүкү партийнай оскуоланы бүтэрбитэ. Саха сиринээҕи кинигэ издательствотыгар редакторынан «Чуораанчык» сурунаал кылаабынай редакторынан үлэлээбитэ.
1951 с. бэчээттэнэр. «Кытыан кымньыы» диэн үгэлэрин, хоһооннорун бастакы кинигэтэ 1957 с. бэчээттэммитэ. Сатирик-поэт быһыытынан киэҥник биллибитэ. «Уолаттар уонна кийииттэр» хоһоонунан романа туспа кинигэнэн тахсыбыта. «Бэйэҥ сулускун булуоҥ» роман, «Мөһүүрэлээх бөтүүктэр» диэн сэһэннэрэ ааҕааччы болҕомтотун таппыттара. Ол эрээри норуот таптаан ыллыыр ырыаларын тылын суруйбут лирическэй, гражданскай поэт быһыытынан эмиэ биллэр. Кэлин сылларга саха чулуу дьонноругар анаабыт поэмаларын бэчээттэттэ. Ахтыылары суруйда.
П.А. Ойуунускай аатынан Государственнай бириэмийэ лауреата.
АЙЫМНЬЫЛАРА САХАЛЫЫ ТЫЛЫНАН
Дьону кытта дьоллоохпун: Хоһооннор, поэмалар.-Дьокуускай, 1981.
Тигээйи уйата: Үгэ-хоһоон.-Дьокуускай, 1996.
Сөрүүн сүүрээн: Хоһооннор.-Дьокуускай, 1959.
Үс муннук: Хоһооннор, поэмалар.-Дьокуускай, 1967.
Сай ортото: Хоһооннор, поэмалар.-Дьокуускай, 1972.
Сыралҕан: Үгэ-хоһоон.-Дьокуускай, 1983.
Быһый тыал: Хоһооннор.-Дьокуускай, 1989.
Тэргэн аартык: Хоһооннор.-Дьокуускай, 1989.
Сүгүрүйүү: Поэмалар.-Дьокуускай, 2001.
Алгыс курдук саныыбын: Ыстатыйалар, ахтыылар.-Дьокуускай, 2003
АЙЫМНЬЫЛАРА НУЧЧАЛЫЫ ТЫЛЫНАН
Белые снегири: Стихи и поэма.-М.: Сов. писатель, 1982.
Певучий ручей: Стихотворения.-М.: Современник, 1988.
*****
Народный поэт РС(Я), лауреат Государственной премииим. П.А. Ойунского
Родился в Морукском наслеге Мегино-Кангаласского улуса. Печатается с 1951 г.
Он начинал свою поэтическую жизнь как сатирик. В 1957 г. вышел первый сборник басен и сатирических стихов поэта «Кытыан кымньыы», тепло принятый критикой и читателями. 1960-х годах поэт выпустил еще два сборника юмора и сатиры «Мэнигийээн мэтириэттэр» и «Мүччү-хаччы мүлүкүчүүстэр». В жанровый актив сатиры поэта входят не только традиционные стихотворения и басни, юмористические портреты, но и новаторские — циклы, венок сонетов «Сатаан олоруохха эрэ наада!», двустрочные басни — «басни с мизинец», диалоги, появившиеся в его сборниках «1000 бытархайтан», «Сыралҕан», «Тигээйи уйата» и др. В 1964 г. поэт наряду с С. Васильевым и И. Гоголевым создал свой знаменитый роман в стихах «Уолаттар уонна кийииттэр».
Целенаправленные новаторские поиски в области формы и содержания привели поэта в 1990-е годы к написанию прозиметрических драматических поэм, в которых чередование стиха и прозы стал их отличительным признаком. В поэмах «Ыйдаҥа туун», «Кырдьык Генерала», «Ксенофонтовщина эбэтэр Ытыллыбыт ыра» поэт обращается к одному из самых трагических и сложных периодов в истории народа — к теме Гражданской войны и репрессий в 20-30-х годов XX в. через образы политических лидеров якутского народа, как В.В. Никифоров-Кюлюмнюр, Г.В. Ксенофонтов.
******