МИР ОЛОНХО ДЛЯ ДЕТЕЙ
23 ноября 2005 года ЮНЕСКО объявила героический эпос Олонхо одним из шедевров устного и нематериального культурного наследия человечества. В читальном зале библиотеки будет представлена книжная выставка «Мир Олонхо» («Олонхо киэн киэлитэ»).
Представленные книги вы можете взять с фонда школьной библиотеки
Э.К. Пекарский Образцы народной литературы якутов. Cобранные И.А. Худяковым. Выпуск 1. Сказки (11 экз).-С.-Петербург: Типография императорской академии наук, 1913.-190 с
Э.К. Пекарский Образцы народной литературы якутов. Записанные В.Н. Васильевым Куруубай хааннаах кулун Куллустуур. Текст III. Выпуск I -Петроград: Типография императорской академии наук, 1916.-196 с.
Эдуард Карлович Пекарский Образцы народной литературы якутов. Cобранные И.А. Худяковым. Выпуск 2. Пословицы и поговорки. Песни. Загадки. Сказки. Бэрт Хара; Хоро (прародители якутов); Хапта5ай Батыр.- Петроград: Типография Российской академии наук, 1918.-258 с.
Теплоухов И.Г.-Тимофеев Куруубай хааннаах Кулун Куллустуур.-Якутск: Якутские книжное издательство, 1958.-255 с.
5.Ойуунускай П.А. Дьулуруйар Ньургун Боотур (олоҥхо). Том 4.-Якутск: Як. кн. изд-во. 1959.- 313 с.
Маҥнайгы, иккис, үһүс ырыалара
6.Ойуунускай П.А. Дьулуруйар Ньургун Боотур (олоҥхо). Том 5.-Якутск: Як. кн. изд-во. 1959.- 287 с.
Төрдүс, бэһис, алтыс ырыалара
7.Ойуунускай П.А. Дьулуруйар Ньургун Боотур (олоҥхо). Том 6.-Якутск: Як. кн. изд-во. 1960.- 310 с.
Сэттис, ахсыс, тохсус ырыалара
8.Новиков В.М.-Күннүк Уурастыырап Тойон Дьаҕарыма.:Олоҥхо.-Якутск.:Якутское книжное изд-во, 1959.-329 с.
9.Васильев С. С.
Күн Эрили: Олоҥхо.
Для детей старшего возраста-Дьокуускай: Саха сиринээҕи кинигэ изд-вота, 1960.- 88 с
10.С. Васильев Үс бухатыыр.-Якутск: Якуткнигоиздат, 1971.-189 с.
Иһинээҕитэ:
«Эрчимэн Бэргэн»,
“Үөлэн Хардааччы”,
«Күн Эрили»;
11. С. Васильев Айыы Дьура5астай: Олонхо. Орто уонна улахан саастаах оскуола о5олоругар.-Якутскай: Кинигэ изд-вота, 1984.-96 с.
12.Ойунскай П.А. Нюргун Боотур Стремительный: Якутский героический эпос олонхо. Перевел на русский язык В. Державин-Якутск: Книжное изд-во, 1975.-432 с
12.Ойунскай П.А. Бухатыыр ата: Олоҥхоттон. Кыра саастахх оҕолорго.-Якутскай: Кинигэ изд-вота, 1980.-16 с
13.Саха фольклора. Хрестоматия:Кылаас таһынааҕы ааҕыыга көмө/Хомуйан оҥордулар П.Н. Дмитриев, Г.В. Попов; К.Р. Попов уруһуйа.-Якутскай: Кинигэ изд-вота, 1986.-136 с.
Иһинээҕитэ:
Олоҥхо
Орто дойду оҥоһуллуута.-С. 5;
Айыы бухатыырын сирэ-дойдута .-С.8;
Олоҥхо балаҕана.-С.23;
Бухатыыр ата.-С. 28; Кулун Куллустуур бухатыыр: олоҥхо.-С. 34
14.Туйаарыскай К. Быыра Баадьай: олоҥхо-остуоруйа //Константин Туйаарыскай. Аҕа алгыһа: хоһооннор, поэмалар.-Якутскай, 1986.-C.132-155 О боевых подвигах, приключениях маленького богатыря, непоседы Быыра Баадьай.
15.Новиков В.М.-Күннүк Уурастыырап Могучий Дьаҕарыма: Якутский героический эпос олонхо / Пер. С якут. А. Романова; Худож. М. Лохманова.-М..: Современник, 1990.-270 с.
16.Дьулуруйар Ньургун Боотур. // П.А. Ойуунускай олоҥхотунан оҕолорго ааҕар кинигэ /ОҥордоН.В Антонов. Редактор Т.И. Петрова /Саха Республикатын Үөрэҕин министерствота.-Дьокуускай, 1993.-81 c.
17.Ыҥырар ыллыктар: /Хомуйан оҥордулар Е.П. Чехордуна, М.П Прокопьева.-Дьокуускай: Бичик, 1993.
Олоҥхо.-С.38;
М. Чооруоһап Бухатыыр ата.-С.40; П. Ойуунускай Дьулуруйар Ньургун Боотур» олоҥхоттон Ньургун Боотур ата.-С.41.
18.Предания, легенды и мифы саха (якутов) /Сост. Н.А. Алексеев, Н.В. Емельянов, В.Т.ПЕтров.-Новосибирск:«Наука». Сибирская издательская фирма РАН, Якутский фольклор. Хрестоматия для учащихся 5-9 классов русскоязычных школ. /Автор-составитель А.Е. Захарова.-Якутск, 1993. (Тексты: Вступ. Статья Анатолий Ольхон. Якутские волшебные сказки о Нюргуне Стремительном, витязе светлом; Аркадий Штейнберг. Богатырь на гнедом коне; Сергей Васильев. Эрчимэн Бэргэн).-С. 58-118;
***
19. Эрилик Эристиин Буура Дохсун: Олоҥхо / В.С. Карамзин ойуулааһына.-Дьокуускай: Бичик нац. Кинигэ кыһата, 1993.-416 c
***
20.Саха фольклора: Детсад иитээччитигэр.-Дьокуускай, 1993.-94 с.
Бухатыыр аата. Олоҥхо.- С. 81; С. Васильев Эрчимэн Бэргэн.- С. 81-94.
***
21.Якутский фольклор. Хрестоматия для учащихся 5-9 классов русскоязычных школ/ авт.-сост. А.Е. Захарова.-Якутск, 1993.-С.61-119
Вошли: А. Ольхон Якутские волшебные сказки о Нюргуне Стремительном Светлом Витязе.- С. 61-83;
А. Штейберг Богатырь на гнедом коне.-С.83-103;С. Васильев Эрчимэн Бэргэн. Олонхо.-С. 103-119.
***
22. С. Егоров
Булааҥкый Боотур. Пьеса-олоҥхо, предания, тойуки, песни.-Якутск, 1994.-62 c.;
***
23. Филиппова Н.И., Гоголева М.Т.
Аман өс: Фольклору дириҥэтэн үөрэтэр 8-11 кылаастарга аналлаах пособие.-Дьокуускай: Бичик, 1994.- C. 91-117
(Текст: «Куруубай хааннаах Кулун Куллустуур»).
24. Күн Эрили.
Олоҥхо. Якутский героический эпос. Сказитель-олонхосут Н.И. Степанов-Ноорой. Запись, подготовка текста, статья и комментарии П.Н. Дмитриева.- Якутск, 1995.- 180 c
25.Попова А.
Олоҥхо киэҥ киэлиитигэр.-Дьокуускай: НИПК «Сахаполиграфиздат», 1995.-128 с.
Автор олоҥхо ис хоһоонун атын норуоттар мифологияларын, религияларын, физика аныгы сабаҕалааһыннарын кытта алтыһыннаран, бэйэтин сонун көрүүтүн, санаатын суруйар.
26.Оготоев
Петр Васильевич (1910-1977)
Элэс Боотур: Олоҥхо.-Дьокуускай: 2002.-1228 с.
27.П.А. Ойуунускай Дьулуруйар Ньургун Боотур: Олоҥхо /Саха Респ. Наукаларын акад. Гуманит. Чинчийии ин-тита; Бэчээккэ бэлэмнээтилэр П.Н. Дмиториев, С.П. Ойунская; Олоҥхо ойуутугар график В.С. Карамзин үлэлэрэ киирдилэр.-Дьокуускай, 2003.-554 с.
28.«Нюргун Боотур Стремительный» в рисунках детей Республики Саха (Якутия) /автор-составитель Г.А. Шелковникова. Участник проекта А.В. Харитонов.-Якутск: Бичик, 2005.-75 c. В книге –альбоме к цветным иллюстрациям – рисункам детей, учащихся музыкальных и художественных школ республики подобраны тексты, раскрывающие содержание олонхо
29.Ойунскай П.А. Якутский героический эпос олонхо “Нюргун Боотур Стремительный”.-М.: ИПЦ “ДИК”, 2007.-400 с
30.Васильев С. С. (1907-1975)
Олоҥхолор / Сергей Василев-Борогонскай; [хомуйан оҥордо С.С. Донская].-Дьокуускай: Бичик, 2007.-272 с.
(Саха суруйааччылара –оҕолорго).
«Эрчимэн Бэргэн».-С.9;
«Үөлэн Хардааччы».-С.53;
«Күн Эрили».-С.111;
«Айыы Дьураҕастай».-С.199.
31.Айыы бухатыыра: кыра саастаах Саха Респ. Үөрэҕин м-вота; [хомуйан оҥордулар Н.И. Флегонтова].-Дьокуускай:Компания «Дани-Алмас», 2007.-96 с. («Олоҥхо педагогиката»)
Иһинээҕитэ:
Тоҥ Суорун «Кыыс Дэбилийэ»
Каратаев В.О. “Модун Эр Со5отох”
Шамаев Н.К.-Чопчухаани “Бүдүрүйбүт айылҕалаах Бөҕө Мүлдьү”
Степанов Н.И. –Ноорой «Күн Эрили. Аал Луук мас»
Игнатьев ПФ. Аал Луук мас иччитэ Аан Алахчын хотун
Захаров Т’В. — Чзэбий. Ала Булкун бухатыыр Алаҥхаҕа төрөөбүт айаас ата
Эрилик Эристиин. Буура Дохсун Бухатыыр ата Буурва-силлиэ доҕоро Буулуур соноҕос
Васильев С. с. — Борогонскай. Батастаан баатыр бухатыырга уhаарыллыыта
Алексеев Р.П Алаатыыр Ала Туйгун. Алаатыыр Ала Туйгун бухатыырга аат иҥэрии
Алексеев Р.П Алаатыыр Ала Туйгун. Тыллаах-өстөөх Чычыгыр чубугур аттаах Нарын Ньургустай
Бурнашев Н.П.- Тон Суорун. Ханчылаан Куо
Алексеев Р.П Алаатыыр Ала Туйгун. Сорук боллур уол
Васильев С.С.-Борогонскай. Мөҥүрүүр бөҕө Тимир Липпирдээнниин киирсиитэ
Ядрихинскай И.П.-Бэдьээлэ. Дьырыбына Дьырылыатта кыыс бухатыыр убайа Тойон Дьөллүүт бухатыыры уонна
Хаачылаа Куону быыhааhына
Васильев С. С. — Борогонскай. Айыы Умсуур удаҕан Хаан Бэлэстэйи кыайыыта
Шамаев Н.К.-Чоnчухаан. Бөҕө Мүлдьү Сыралыман Куону, Күн Тэгиэримэн Үүкэйдээн Куону кытта холбоhуулара Васильев Сергей. Батастаан Баатыр Ньургустаан Куолуун уруу тэрийиилэрэ
32.Олоҥхо дойдута-Земля Олонхо:
П.А. Ойуунускай олоҥхотунан кырачааннарга ойуулаах кинигэ. — Дьокуускай: Бичик, 2006.-64 с.
33.Оросин К. Г. Дьулуруйар Ньургун Боотур: олоҥхо: алын кылаас о5олоругар / К. Оросин; [оҕолорго анаан оҥордулар: Л.А. Афанасьев, Ф.Г. Гуляев; Ньургуйаана Ябловская ойуулара].-Дьокуускай:Бичик, 2008.-56 с. — (Олоҥхо дойдута)
34.П.Е. Решетников -Көһөйө Бүөтүр Күөнэ көҕөччөр аттаах күүстээх -уохтаах Күн Күндүлү бухатыыр/ П.Е. Решетников-Көһөҥө Бүөтүр Саха Респ. Үөрэҕин министиэристибэтэ.-Дьокуускай: Компания «Дани Алмас», 2009.-24 с. ил.
Оскуолаҕа киириэн иннинээҕи саастаах о5олорго аналлаах олоҥхо.Оскуола5а киириэн иннинээҕи саастаах оҕо тэрилтэтин иитээччилэригэр, төрөппүттэргэ, олоҥхоҕо уһуйааччыларга аналлаах
35.Васильев С. С. Талыллыбыт айымньылар. Т.3: Олоҥхолор / Сергей Васильев-Борогонскай; [редкол.: Е.И. Михайлова уо.д.а.] —Дьокуускай: Бичик, 2009.-272 с. (Саха литературатын классиктара).
«Эрчимэн Бэргэн».-С. 5;
«Үөлэн Хардааччы».-С.47;
«Күн Эрили».-С.105;
«Айыы Дьураҕастай».-С. 194; С.Васильев олоҥхолоро.-С. 268.
36.Трофимов Н.Г.
Торҕо-түргэ таҥастаах Торгандуун Маатаа: нимҥакаан=олоҥхо.-Дьокуускай:Бичик, 2011.-288 с.
37. Прокопий Ядрихинскай-Бэдьээлэ
Кыыс –бухатыыр Дьырыбына Дьырылыатта / Хомуйан оҥордулар П.Н. Дмитриев, Т.И. Петрова.-Дьокуускай: Сайдам, 2012.- 48 c.
38. Иннокентий Теплоухов-Тимофеев
Кулун Куллустуур: олоҥхо СД // Электронная библиотека НКИ «Бичик» РС(Я) Мультимедийная книга,2012
39.Васильев С.
Подвиги богатырей Срединного мира: олонхо: для детей мл. и сред. школьн. Возраста.-Якутск: Бичик, 2012.-128 с. (Мир олонхо) (“Богатырь по имени Пронзающий Насквозь” С. Васильева; “Доблестный –Белом Коне” М. Обутовой-Эверстовой; “Милосердный Богатырь Айи Джюрагастай”П. Решетникова)
40.П.А. Ойуунускай Дьулуруйар Ньургун Боотур // Айыы бухатыыра: аа5ар кинигэ: 5-11 кылаас / [хомуйан оҥордулар : У.М. Флегонтова, Н.И. Филиппова].-Дьокуускай: Бичик, 2013.- С. 221-279
Хрестоматияҕа орто уонна улахан саастаах оскуола оҕото ааҕарыгар анаан араас быһа тардыылар киирдилэр.
Иһинээҕитэ:
С.С. Васильев-Борогонскай Айыы Дьура5астай — С.6-25;
Н.И. Степанов-Ноорой. Күн Эрили.- С.25-64;
Д.М. Слепцов. Көтөр Мүлгүн.-С.65-86;
П.П. Ядрихинскай-Бэдьээлэ. Дьырыбына Дьырылыатта.-С. 87-127;
И.Г. Тимофеев-Теплоухов. Куруубай хааннаах Кулун Куллустуур.-С. 128.-157;
К.Г. Оросин. Дьулуруйар Ньургун Боотур.- С.158-188;
В.О. Каратаев. Модун Эр Со5отох.-С. 189-220;
П.А. Ойуунускай. Дьулуруйар Ньургун Боотур.-С.221-278;
Д.М. Говоров. Бүдүрүйбэт Мүлдьү Бөҕө.-С. 279-303
41. Мүлдьүөт Бөҕө:
Олонхо / [М.И. Саввин тылыттан. ИВ. Охлопков суруйуута].-Дьокуускай: Бичик, 2014.-520 с. (Саха боотурдара: 21 т.; Т.14).
42. Алексеев , Афанасий Николаевич Хаҥалас Боотур
/ А.Н. Алексеев: [зап. Е.Е. Лукина со слов сказителя А.Н. Алексеева; подготовка к печати: Р.Н. Анисимова, Л.Н. Герасимова; отв. ред. В.Н. Иванов]; НИИ Олонхо СВФУ им. М.К. Аммосова.-Якутск: Издательский дом СВФУ, 2014.-320 с.
В книге вошло не публиковавшееся олонхо сказителя из Хангаласского улуса А.Н. Алексеева «Хаҥалас Боотур«, по своему основному содержанию и образцу главного героя относящееся к типу олонхо о родоначальниках племени ураангхай саха. Издание снабжено примечаниями и текстологическими комментариями. Предназначено для специалистов, студентов и учащихся , а также для всех интересующихся эпическим наследием народа саха.
43. Александров-Ынта Никитэ, Никита Семенович
ОЛОҤХО В УЧЕБНИКАХ, УЧЕБНЫХ ПОСОБИЯХ
43.Олоҥхо тыла //Петрова Т.И., Винокурова М.С., Филиппова М.Е. Сахалыы саҥа: 11 кылаас үөрэнээччилэригэр көмө .-Дьокуускай: Бичик киинигэ кыһата, 1994.-C. 3-32
Иһинээҕитэ: Олоҥхо тыла. Киириитэ.-С. 3; Кэккэлэтии.-С. 3; Дор5оону наардааһын.-С. 7; Омуннааһын.-С. 11;
Тэҥнээһин.-С. 13; Эпитет.-С. 15; Тыл баайын туһаныы.-С. 18; Олоҥхо геройун саҥата.-С. 21.
44.Чехордуна Е.П., Иванова Е.П. Олоҥхо эйгэтэ: Орто саастаах оскуола оҕотугар ааҕар кинигэ.- Дьокуускай: Бичик, 2005.- C. 72.
Кинигэҕэ олоҥхо муҥура биллибэт киэҥ эйгэтиттэн тылы туттуу туһунан сурулунна. Киһи уйулҕатын араас хамсааһынын бэлиэтиир өйдөбүллэри олоҥхо тылынан арыйан көрдөрүү, сиэрдээх хамсаныыны ойуунан дьүhүйүү оҕолор олоҥхону үөрэтэллэригэр көмөлөөх буолуо.
45.П.А. Ойуунускай – Слепцов
«Кыһыл ойуун» // Н.Н. Тобуруокап Саха литературата. 1 кылаас.-Дьокуускай:Бичик, 2006.-С. 132
46.П.А. Ойуунускай
Кыһыл ойуун: олоҥхо-тойук
//Поликарпова Е.М. Саха литературата: 10-с кылааска үөрэнэр кинигэ хрестоматия.-Дьокуускай:Бичик, 2009.-С. 160-193
47.Былатыан Ойуунускай
«Ньургун Боотур уонна Тимир Дьигистэй» // Захарова Л.В. Ааҕарбын таптыыбын: 2-с кылаас.-Дьокуускай: Бичик, 2009.-С.55-60
48. Cуоһалдьыһа толбонноох: олоҥхо
//С.К. Колодезников Төрөөбүт литературабыт .
8 кылааска үөрэнэр учебник-хрестоматия.- Дьокуускай: Бичик, 2010.-C. 14-36
49.Васильев С. С.
“Эрчимэн Бэргэн
//Оконешникова П.И.
Төрөөбүт литература 6 кылааска үөрэнэр учебник хрестоматията.-Дьокуускай: Бичик, 2011.-С. 6-23
50.Васильев С. С. Күн Эрили: Олоҥхо // Захарова Л.В. , У.М. Флегонтова Ыалынан ааҕыы: 2 кылааска ааҕар кинигэ.-Дьокуускай:Бичик, 2014.- C.22-34. Cалҕыыта
51.Моисей Ефимов
Олоҥхо // Захарова Л.В. , У.М. Флегонтова Ыалынан ааҕыы: 3 кылааска ааҕар кинигэ.-Дьокуускай: Бичик, 2014.- C.15-22.
52.Дьулуруйар Ньургун Боотур // Л.В. Захарова, У.М. Флегонтова Литература ааҕыыта: 4 кылааска үөрэх кинигэтэ: Ч.2.-Дьокуускай:Бичик, 2016.- С.6-15
53.Кыһыл ойуун:
олоҥхо-тойук
//Поликарпова Е.М. Төрөөбүт литература.9 кылаас. Ч.1-Дьокуускай: Бичик, 2016.-C.151-184 (саха оскуола систиэмэтэ)
54.Кыһыл ойуун:
олоҥхо-тойук //Поликарпова Е.М. Төрөөбүт литература.9 кылаас. Ч.1-Дьокуускай:Бичик, 2016.-C.151-184
(Саха оскуола систиэмэтэ)
55.п Дьулуруйар Ньургун Боотур: олоҥхо //М.Т. Гоголева Саха литературата. 10 кылаас. Ч.1-Дьокуускай:Бичик, 2018.-C.4
(Саха оскуола систиэмэтэ)
ОЛОҤХО В ЖУРНАЛАХ
56. Яковлев Е. Чэмэриллэ Чээчик: Олонхоттон //Хотугу сулус.-1967.-№3.-C.124
57.Яковлев С.-Эрилик Эристиин Айыы Дьоhуол: Олонхо //Хотугу сулус.-1967.-№1.-C.128-161; №2.-C.136-151;
58..Ойуунускай П.А. Дьулуруйар Ньургун Боотур: Олоҥхоттон быhа тардыы //Хотугу сулус.-1973.-№6.-C.73-78
59.Спиридонов И.Г. П.А. Ойуунускай “Кыьыл ойууна” // Хотугу сулус.-1973.-№11.-С;
60.Соҕуруу Сибирь уонна «Бүдүрүйбэт Мүлдьү бөҕө» [критика и библиография]//Чолбон.-1992.-№.7-C.153
Олонхо в школьной программе
1.Кондратьев А.А. Төрөөбүт литератураны 5-с кылааска үөрэтии. Учууталларга аналлаах пособие.-Якутскай: Кинигэ изд-вота, 1986.- С.11-25. (“Эрчимэн Бэргэн», «Майаҕатта Бэрт Хара»).
2.Филиппова Н.И. Олоҥхо тыла: саха лит. Талан үөрэнэр анал куурус /Н.И. Филиппова.-Дьокуускай: Офсет, 2005.-28с.
3.Филиппова Н.И., Колодезников С.К., Рожин И.Н., Оконешникова П.И., Протодъяконов В.Н., Данилов С.П., Габышев Н.А. Орто оскуола программалара.Саха литературата. 5-11 кылаастар.-Дьокуускай, 1989.-C.19,28, 45.)
4.Рожин И.Н. Саха литературатын 8-с кылааска үөрэтии: Учууталга аналлаах көмө пособие.-Якутскай, 1982.-С.21-34.
5.Поликарпова Е.М. Норуот тылынан айымньыта уонна уус-уран литература. Программа 1-9 .-Дьокуускай, Бичик, 2007.-48 с.
6.Поликарпова Е.М, Флегонтова У.М. Норуот тылынан айымньыта уонна уус-уран литература: идэҕэ туһаайыылаах үөрэх программата: 10-11 кылаас .-Дьокуускай, Офсет, 2008.-28 с.
