ОЙУУНУСКАЙДЫЫН КЭПСЭТИИ
Поэма
Семен Данилов
I
Тыыннааххар мин эйигинниин
Кэпсэппэтэх киhибин,
Оҕо этим. Эhигини
Дьон номоҕунан билэбин.
Оччолорго алаас дьоно
Олоҥхону сэргиирэ,
Ньургун Боотур, Мүлдьү Бөҕө
Хас дьиэ аайы киирэрэ.
Оннооҕор ордук астына,
Ордук сөҕө-махтайа,
Бар дьон үөрэ ааттыыра
Ырыатыгар хоhуйа
Омуоhаптаах Ойуунускай,
Остуруоттаах Байкаалап
Олоҥхотооҕор легендарнай
Ааттарын.
Олох аала
Сырдык диэки устара,
Эн героическай ырыаҕын
Алаас ыала ыллыыра,
Ол айаҥҥа, буурҕаҕа …
Ол айаҥҥа, буурҕаҕа
Мин көлүөнэм кэлбитэ,
Көҥүл ырыаҕа аһаҕас
Күн дойдутун киэргэтэ.
Олохпутун эйигиннии
Оҥорсорго бэлэм дьоннор,
Романтиктар сиэрдэринэн,
Ахсым соҕус оҕо дьоннор
Олоххо киирпит аан бастаан
Көтөр хотой кэриэтэ,
Биитэр олох ыһыаҕын
Көрсөр кийиит кэриэтэ.
Эhиги оннук кэскили
Түстээбиккит биhиэхэ –
Революция биhигэр
Биэбэйдэнэр үөрүүгэ.
II
Биирдэ, дьоллоох уол буолан,
Мин эйигин көрбүтүм:
Албан ааттаах норуот уола
Норуоккунуун көрсөргүн.
Кыра, бүрэ, хачаайы,
Мин «Эн» диэ суох киhибин:
«Көрүүй ол , Ойуунускайы!» —
Диэбиттэрин итэҕэйбэтим.
Онтон эн хааман, сүүрэн
Трибунаҕа кэлбитиҥ ,
Хатан харах, сытыы сирэй
Ала чахчы эн этиҥ.
Утаппыт киhи ууну
Ыймахтыырын курдуктук,
Этэн баартыҥ хоһууннук,
Итэҕэтэр холкутук.
Эн бар дьоҥҥор тоҕо-хоро
Ыйан биэркин кэриэскин —
Норуот дьиҥнээх доҕотторо,
Өстөөхтөрө кимнээҕин.
Судургу, хоһуун, намыын
Эн төрөөбүт норуоккар
Төлөннүрэн эппит тылгын
Умнуо суохпун бу сааспар.
Онтон ыла билэбин
Кырдьыктаах тыл эрчимин,
Тыл иччилээх имэҥин,
«Төлөннөөх тыл — ох!» диэни.
III
Онтон ыраас халлааҥҥа
Сүллэр этиҥ дарбыйбыта —
Былдьаһыктаах ол сахха
Уордаах киһи уордайбыта.
Эһигини кимнээх эрэ,
Хара дьайдаах биистэрэ,
Күлүктэригэр имнэнэ,
Уокка анньан биэртэрэ.
Норуот чулуу уолаттарын,
Буруйа суох буруйдаан —
Сотору суох гыммыттар,
Норуоттан ыттыы былдьаан.
«Өстөөх» ааттаан, норуокка
Улуу хобу тарҕатан,
Саптыбыттар сааппакка
Анньыыларын барытын.
Онтон «Улуу сирдьиппит»
Ымыр да5аны гымматах,
Куойатыгар-ма4кытыгар
О5устара барбатах