АРТАМОНОВ ИННОКЕНТИЙ ИВАНОВИЧ
(1928-2010)
Поэт, тылбаасчыт, Саха Республикатын культуратын үтүөлээх үлэhитэ, РСФСР уонна ССРС бэчээтин туйгуна, 1964 сылтан ССРС Суруйааччыларын союhун чилиэнэ. 1949 сылтан ССКП чилиэнэ, Уус Алдан улууhун бочуоттаах гражданина, Саха Республикатын Суруйааччыларын союhун чилиэнэ.
Күнүгэр Бороҕон (билиҥҥинэн Уус Алдан) улууһун 2-с Өлтөх нэһилиэгэр төрөөбүтэ. 14 сааһыттан норуодунай суут сэкирэтээринэн үлэлээбитэ.
Дьокуускайдааҕы педрабфакка үөрэнэ сырыттаҕына , баара-суоҕа 16-лааҕар, 1944 с. сааһын эбинэн туран, фроҥҥа тылланан барбыта. 23 сааһыгар диэри сулууспалаабыта. Аҕа дойду Улуу сэриитигэр дьоппуон милитаристарын урусхалласпыта. Забайкальскай фронт 94-с стрелковай дивизиятын 64-с полкатыгар снайперынан сулууспалаабыт. Кини полката бөҕөргөтүүлээх Хайлар куораты ылыыга уонна Улахан Хинган хайатын , сэриилэһэ-сэриилэһэ, сатыы туоруурга кыттыбыта. Поэт Аҕа дойду Улуу сэриитин II степеннээх уордьанын, уон биир бойобуой мэтээлинэн наҕараадаламмыта.
Армия кэнниттэн 7 сыл буолан баран, фронтовик, бойобуой мэтээллэрдээх эргиллэн кэлэн, 1957 сыллаахха СГУ саха тылын салаатын үөрэнэн бүтэрбитэ уонна 32 сыл Саха сиринээҕи кинигэ издательствотыгар редакторынан үлэлээн саха саарын суруйааччыларын кытта эн-мин дэhэн, биир кэмҥэ үлэлээн, 300-тэн тахса кинигэлэрин редакциялаан, бэчээттэтэн таhаарбыта. Бэйэтэ элбэх хоһооннору, 20-чэ поэманы суруйбута. Элбэх хоһоонноро араас омук тылларыгар тылбаастанан тарҕаммыттара. Тылбаасчыт быhыытынан нуучча норуотун улуу уонна биллиилээх поэттарын сахалыы саҥардыбыта. Иннокентий Иванович хомоҕой тыллаах, нарын иэйиилээх сүүсчэкэ хоһоонноругар саха биллиилээх композитордара, мелодистара элбэх ырыалары айбыттара.
2006 с. Муу сустар 30 күнүгэр өлбүтэ.
Сэрии туһунан сүрүн айымньылара, кинигэлэрэ:
- Мин мантан сэриигэ барбытым. Хоһоон, 1959 с.
- Бэс ыйын 22 күнэ, 1941 сыл. Хоһоон, 1957 с.
- Артиллеристар. Хоһоон, 1965 с.
- Кыайыы салюта. Хоһоон
- Кымыстаах чороону көтөхтүм. Хоһоон, 1963 с.
АЙЫМНЬЫЛАРА
1.И. Артамонов Госпитальга. Кини уон тоҕустаах этэ. Эйэ күнэ күөрэйдэ. Олоҕу таптыыбын:Хоһооннор//Хотугусулус .-1975.-№3.-С.92-93
2.И. Артамонов, поэт (Улуу Кыайыы 34 сылыгар толорбут анкетататыгар кыргыһыы хонуутугар сылдьыбытын уонна сэрии тематыгар тугу суруйбутун туһунан //Хотугу сулус .-1979.-№5.-С.117-118
3.Иннокентий Иванович Артамонов Палуба үрдүгэр турбутум. Кыайыы салюта. Саха кыыһыгар (Фронтовик суруга). Эдьиийбэр. Мин мантан сэриигэ барбытым. Кымыстаах чороону көтөхтүм: Хоһооннор //Кыайыы: Саха фронтовик суруйааччыларын хоьоонноро, кэпсээннэрэ /В.С. Артемьев уруьуйа.-Якутскай: Кинигэ изд-вота, 1985.- С.-С.9-13
4.И.И. Артамонов Бэс ыйын 22 күнэ.1941 сыл; Артиллеристр; Кыайыы салюта; Кымыстаах чороону көтөхтүм; Тыһыынчанан доҕотторум : Хоһооннор // Сэриигэ сылдьан: орто уонна улахан саастаах о5олорго /[хомуйан оҥордулар:У.М. Флегонтова…].-Дьокуускай : Бичик, 2014.-С.6-11;
КИНИ ТУЬУНАН
5.Иннокентий Иванович Артамонов // А.А. Николаев-Сиэн Чохчо Үйэлэри уҥуордуур сырдык мөссүөннэр.-Дьокуускай: Дани-Алмас, 2015.- С.40;
6. Буойун суруйааччылар 1941-1945 /хомуйан оҥордо: С.Ф. Константинова.-Дьокуускай: Бичик, 2020.-50 с.
