АРХИП ГЕОРГИЕВИЧ КУДРИН -АБАҔЫЫНЫСКАЙ
(1907-1960)
Поэт-тылбаасчыт, 1938 сылтан ССРС Суруйааччыларын союhун чилиэнэ.
1907 с. Тохсунньу 20 күнүгэр Өлүөхүмэ оройуонугар Абаҕа нэhилиэгэр төрөөбүтэ. Абаҕа алта кылаастаах оскуолатын бүтэрэн баран, Дьокуускайдаа5ы педтехникумҥа, онтон Иркутскайдааҕы педагогическай институкка үөрэммитэ.Тыа сирин оскуолаларыгар учууталлыыра. Республика «Эдэр бассабыык», «Бэлэм буол» хаhыаттарын редакцияларыгар, Саха сиринээҕи кинигэ издательствотыгар, республика радионан биэриитин комитетыгар уонна Саха сирин Суруйааччыларын бырабылыанньатыгар үлэлээбитэ.
Архип Георгиевич милитаристскай Японияны утары сэриигэ кыттыыны ылбыта. «1945 сыллаахха сайын от ыйыгар сулууспалыыр полкабытын кыраныыссаны кэрийтэрэ ый устата ыыппыттара, онно мин ыран, ыалдьан полевой госпитальга киирэн хаалбытым» диэн ахтара. Ити ахтыытыттан ураты Абаныыныскай бэйэтэ сэриилэспитин туһунан суругунан суруйан хаалларбыта баара билиҥҥитэ биллибэт. Ол эрээри, кини илиҥҥи агрессоры уодьуганнааһыҥҥа кыттыбытын ол кэмнэрдээҕи хоһоонноро бэрт үчүгэйдик кэрэhилииллэр.
Дьуон Дьаҥылы уонна Архип Абаҕыыныскай саха поэзиятыгар Илиҥҥи сэрии тиэмэтин кыайа- хото тутан киллэрбит поэттарынан буолаллар. Кинилэр бу кэмнээҕи поэзияларын уратыта уонна суолтата итиниэхэ сытар. Төрөөбүт-үөскээбит нэhилиэгэр орто оскуола кини аатын сүгэр уонна поэт Музей-дьиэтэ үлэлиир.
Сэрии туһунан сүрүн айымньылара, кинигэлэрэ:
- Кытаат, саллаат! Хоһоон.
- Өйдөбүнньүк. Хоһоон.
- Эргиллэн кэлии. Хоһоон.
- Ийэ дойду иһин. Хоһоон.
- Туора сир. Хоһоон.
- Көһүппүт кэммит кэллэ. Хоһоон.
1.Алексеев Г. Биһиги кинини умнубаппыт: [А, Абаҕыыныскай] //Хотугу сулус.-1974.-№2.-С.111-113.
2.Никифоров С. Күөх сирэм ырыаһыта: [А, Г. Кудрин-Абаҕыыныскай төрөөбүтэ 70 сылын туолуутугар] //Хотугу сулус.-1974.-№2.-С.
3.Абаҕыыныскай А. Бары күүһү –фроҥҥа; Кыайыы андаҕара: Хоһооннор //Хотугу сулус.-1975.-№1.-С.105-106.
4.Абаҕыыныскай А. Октябрь: Хоһоон //Хотугу сулус.-1977.-№7.-С.86
5.Габышев Н. Күрүлэс-күргүөм күннэри туойбута: [А, Абаҕыыныскай 75 сааһын туолуутугар ] //Хотугу сулус.-1982.-№2.-С. 95-98.
6.Абаҕыыныскай А. Кыайыы андаҕара. Бары күүһү фроҥҥа. Өйдөбүнньүк. Хинганецтар ырыалара. Хоһооннор //Кыайыы: Саха фронтовик суруйааччыларын хоьоонноро, кэпсээннэрэ /В.С. Артемьев уруьуйа.-Якутскай: Кинигэ изд-вота, 1985.-С.5-8
7.Тобуруокап Н. Этигэн хомус курдук: [А. Абаҕыыныскай поэзията] //Хотугу сулус.-87-№1.-С.96-99
8.А.Г. Кудрин Бааһырыы; Кытаат, саллаат!; Өйдөбүнньүк; Эргиллэн кэлии: Хоһооннор //Сэриигэ сылдьан: орто уонна улахан саастаах о5олорго /[хомуйан оҥордулар:У.М. Флегонтова…].-Дьокуускай : Бичик, 2014.-С.14-16;
9.Архип Георгиевич Кудрин — Абаҕыыныскай // А.А. Николаев-Сиэн Чохчо Үйэлэри уҥуордуур сырдык мөссүөннэр.-Дьокуускай: Дани-Алмас, 2015.- С.36;
10. Буойун суруйааччылар 1941-1945 /хомуйан оҥордо: С.Ф. Константинова.-Дьокуускай: Бичик, 2020.-50 с.
