Л. Толстой
Биир кыыс дьиэтиттэн тыа5а тахсыбыт. Тыа5а тахсан мунан хаалбыт. Дьиэтигэр барар суолу кѳрдѳѳбүт да, кыайан булбатах. Тыа устун баран иһэн арай кыра дьиэ5э тиийэн кэлбит.
Дьиэ аана аһа5ас турара. Кыыс аанынан ѳңѳйѳн кѳрбүтэ: дьиэ иһигэр ким да суо5а. Кыыс дьиэ5э киирбит. Бу дьиэ5э үс эһэ олорор эбит. Биир эһэ а5алара, кинини Михаил Иванович диэн ааттыыллара. Кини сэксэгэр түүлээх, улахан эһэ. Иккистэрэ ийэлэрэ эбит, кини уңуо5унан арыычча кыра, аата Анастасия Петровна. Yһүс эһэ-о5олоро, кини уңуо5унан аччыгый, аата Мэхээчэ. Эһэлэр дьиэлэригэр суохтара, ойуурга дьаарбайа барбыттар этэ.
Дьиэ икки хостоох: биирдэрэ – аһыыр хос, атына-утуйар хос. Кыыс аһыыр хоско киирбитэ, остуолга мииннээх үс чааскы турар эбит. Бастакы-саамай улахан чааскы-Михаил Иванович киэнэ.. Иккис-арыычча аччыгый чааскы-Анастасия Петровна киэнэ. Yһүс күѳх ѳңнѳѳх кыракый чааскы-Мэчээнэ киэнэ.
Чааскылар аттыларыгар биирдии ньуоска сытар: улахан, орто уонна аччыгый.
Кыыс саамай улахан ньуосканы ылан, саамай улахан чааскыттан амсайан кѳрдѳ, онтон орто ньуосканы ылан орто чааскыттан амсайан кѳрдѳ, дьэ ол кэнниттэн кыра ньуосканы ылан, аччыгый күѳх чааскыттан амсайан кѳрдѳ. Арай Мэхээчэ миинин кыыс ордоро санаата.
Кыыс олоруон ба5арбыта, остуол тулатыгар үс олох-мас турар эбит. Бастакы олох-мас улахан-Михаил Иванович киэнэ, иккис арыычча аччыгый-Анастасия Петровна киэнэ, үһүс быыкаайык, күѳх сыттык о5олоох-Мэхээчэ киэнэ. Кыыс улахан олох-маска ыттабын диэн охтон түстэ, онтон орто олох-маска ыттан олорбута-сѳбѳ суох; дьэ ол кэнниттэн быыкаайык олох-маска олордо, олус үчүгэйиттэн үѳрэн күллэ. Күѳх чааскыны тобугар ууран аһаан барда.
Миинин барытын иһэн кэбистэ уонна олох-маска биэтэңнии олордо. Олох-маһа алдьанан хаалла, кыыс муоста5а дэлби түстэ. Кыыс тура эккирээтэ, олох-маһын туруорда, атын хоско киирдэ. Онно үс кырабаат турара: бастакы улахан — Михаил Иванович киэнэ, иккиһэ орто-Анастасия Петровна киэнэ, үсүһэ аччыгый-Мэхээчэ киэнэ. Кыыс бастакы кырабаакка сытан кѳрдѳ-олус киэң, орто5о сытан кѳрдѳ-олус үрдүк, аччыгыйга сытта- кырабаат сѳрү-сѳп буолла. Кыыс утуйан хаалла.
Эһэлэр дьиэлэригэр аччык кэллилэр, аһаары гыннылар. Улахан эһэ, чааскытын ылан кѳрѳн баран, улахан ба5айытык кыланна:
-Мин чааскыбыттан ким аһаата?
Анастасия Петровна чааскытын кѳрдѳ уонна кыра со5устук кыланна:
-Мин чааскыбыттан ким аһаата?
Онтон Мэхээчэ кураанах чааскытын кѳрѳн баран, синньигэс куолаһынан часкыйда:
-Мин чааскыбыттан ким аһаата, аспын барытын бараата?!
Михаил Иванович, олх-маһын кѳрѳн баран, суостаах ба5айытык кыланна:
-Ким мин олох-маспар олордо, оннуттан сы5арытта?
Анастасия Петровна олох-маһын кѳрѳн баран, суостаах ба5айытык кыланна:
— Ким мин олох-маспар олордо, оннуттан сы5арытта?
Мэхээчэ, алдьаммыт олох-маһын кѳрѳн баран, часкыйда:
-Ким мин олох-маспар олордо уонна алдьатан кэбистэ?
Эһэлэр нѳңүѳ хоско аастылар.
Михаил Иванович суостаахтык кыланна:
-Ким мин таңаспар сытта, таңаспын имитэн кэбистэ?
Анастасия Петровна кыра со5устук кыланна:
-Ким мин таңаспар сытта, таңаспын имитэн кэбистэ?
Мэхээчэ, лааппыга сал5анан кырабаатыгар тахсаат, хатан куолаһынан часкыйда:
-Ким мин таңаспар сытта?
Онтон эмискэ, кыыһы кѳрѳѳт, часкыйа түстэ:
-Бу баар! Тутуң! Тутуң! Бу баар! Бу баар! Ай-ай, ай! Тутуң!
Эһэ о5ото кыыһы ытыраары гынна. Кыыс утуйа сытан уһуктан кэллэ, эһэлэри кѳрѳ биэрдэ да түннүккэ ыстанна. Түннүк аһа5ас турара, таһырдьа ойон та5ыста, сүүрэ турда. Эһэлэр кыыһы сиппэтилэр.
// Кэскил
.-С. 17-18