Петр Николаевич Тобуруокап
(1917-2001)
1957 сылтан ССРС Суруйааччыларын союhун, кэлин Саха Республикатын Суруйааччыларын союhун чилиэнэ. Саха Республикатын народнай поэта.
Петр Николаевич 1917 с. алтынньы 25 күнүгэр Үөhээ Бүлүүгэ Opohy нэhилиэгэр төрөөбүтэ. Бүлүүтээҕи Н.Г. Чернышевскай аатынан педагогическай училищены үөрэнэн бүтэрбитэ. 1937 с. Дьүллүкү, Ороһу, Нам нэһилиэктэригэр учууталлабыта. 1941 с. Токойу ситэтэ суох оскуолатыгар дириэктэрдиир.
Кини 1945 сылтан ССКП чилиэнэ, Кыhыл Армия кэккэтигэр 1942 сыллаахха бэс ыйыгар ыҥырыллыбыта. Сталинград фронугар 298-с дивизия стрелковай полкатыгар нводчик-пулеметчик этэ. Хабыр хапсыhыыларга биирдэстэригэр ыараханнык бааhырбыта. Госпитальга эмтэнэн, 1943 сыллаахха от ыйыгар доруобуйатын туругунан, армияттан босхоломмута. Народнай поэт Петр Николаевич М. Горькай аатынан Литературнай институт иhинэн үлэлиир Үрдүкү курсу үөрэнэн бүтэртээбитэ. Кэккэ сылларга учууталлаабыта, оскуолаларга директордаабыта.
Кэлин Москваҕа М. Горькай аатынан Литературнай институт старшай преподавателинэн уонна айар-суруйар үлэҕэ уhуйааччылар семинардарын салайааччынан үлэлээбитэ.
37 кинигэ ааптара Петр Николаевич Aҕa дойду сэриитин 11 степеннээх, «Бочуот Знага», Үлэ Кыhыл 3намята уордьаннарынан, элбэх мэтээллэринэн наҕараадаламмыта.
*******
Бастакы хоһоонноро 1934с. «Колхоз суола» хаһыакка бэчээттэнэн бараллар. Саха народнай поэтын хоһоонноро сытыы тыллаахтар, сырдык юмордаахтар, ырыа буолан дьиэрэйэллэр. Кырачаан ааҕааччыларга анаан элбэх хоһоону күн сырдыгар таһаарбыта. Поэт ону тэҥэ улахан лирико-эпическэй айымньылардаах.
АЙЫМНЬЫЛАРА САХАЛЫЫ ТЫЛЫНАН
Талыллыбыт айымньылар.-Дьокуускай, 1977.
Төрөөбүт дойдубар: Хоһооннор.-Дьокуускай, 1956.
Хоһооннор, поэмалар.-Дьокуускай, 1967.
Ытарҕалаах күн: Ырыалар, хоһооннор, поэмалар.-Дьокуускай, 1974.
Тыҥырахтаах тыллар: Сатира уонна юмор.-Дьокуускай, 1976.
Эрэдэһиннэр: Хоһооннор, ырыалар, поэмалар.-Дьокуускай, 1987.
Түүҥҥү кыыс: Сэһэн.-Дьокуускай, 1994.
Оччоттон-баччаҕа: Хоһооннор, пьесалар, ахтыылар, поэма.-Дьокуускай, 1997.
Таптаатым, эйиигин таптаатым: Хоһооннор, баллада.-Дьокуускай, 1999.
АЙЫМНЬЫЛАРА НУЧЧАЛЫЫ ТЫЛЫНАН
Цветы на снегу: Стихи и поэма /Пер. В. Туркин.-М.-Сов. писатель, 1966.
Искры снега: Стихи и поэма /Пер. С. Кузнецова.-М.: Сов. писатель, 1976.
Стерхи над Леной: Стихотворения и поэмы.-М.: Сов. Россия, 1983.
П.Тобуруокап оло5о, айар улэтэ
П. Тобуруокап Үс хоһоон. Бэҕэһээ киэһэ өлбүт; Оҕо ытыы турара. Хоһооннор //Хотугу сулус .-1975.-№3.-С.91-92
Петр Тобуруокап, поэт (Улуу Кыайыы 34 сылыгар толорбут анкетататыгар кыргыһыы хонуутугар сылдьыбытын уонна сэрии тематыгар тугу суруйбутун туһунан //Хотугу сулус .-1979.-№5.-С.115
Тобуруокап Петр Николаевич Санаабыттан ааһан биэрбэт. Саллаат – мэлдьи саллаат!. Биэс сурук. Хоһооннор //Кыайыы: Саха фронтовик суруйааччыларын хоьоонноро, кэпсээннэрэ /В.С. Артемьев уруьуйа.-Якутскай: Кинигэ изд-вота, 1985.- С.82-85
П.Н. Тобуруокап Сэриигэ сылдьан; Фроҥҥа сурук; Москва салюттара; То5о сэрии кэмигэр: Хоһооннор //Сэриигэ сылдьан: орто уонна улахан саастаах о5олорго /[хомуйан оҥордулар:У.М. Флегонтова…].-Дьокуускай : Бичик, 2014.-С.107-110;
Петр Николаевич Тобуруокап //А.А. Николаев-Сиэн Чохчо Үйэлэри уҥуордуур сырдык мөссүөннэр.-Дьокуускай: Дани-Алмас, 2015.- С.44
Буойун суруйааччылар 1941-1945 /хомуйан оҥордо: С.Ф. Константинова.-Дьокуускай: Бичик, 2020.-50 с.
