СЕМЁН ОСИПОВИЧ НИКИФОРОВ
(1923-1980 сс.)
Саха Республикатын культуратын үтүөлээх үлэhитэ, 1965 сылтан ССРС Суруйааччыларын союhун чилиэнэ, биллиилээх прозаик, Aҕa дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа.
Семен Осипович 1923 с. Атырдьах ыйын 27 күнүгэр Мэҥэ Хаҥалас улууhун II Тыыллыма нэhилиэгэр Хаатылымаҕа төрөөбүтэ. Орто оскуоланы Хаатылымаҕа, I Хапта5айга үөрэнэн бүтэрбитэ. 1940 сыллаахха Дьокуускайдааҕы культурнай-сырдатар училищеҕа үөрэнэ киирбитэ. Ону бүтэрэн, Өлүөхүмэ улууhугар Токоҕо кыhыл чуумҥа сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ. Оройуон хаһыатын эрэдээктэринэн, ЫБСЛКС райкомун бастакы сэкирэтээринэн, ССКП райкомун салаатын сэбиэдиссэйинэн ананар.
Семен Осипович 1943 сыл бэс ыйыгар Кыhыл Армия кэккэтигэр ыҥырыллыбыта. Кини сэрии толоонугар биэс сылы толору сылдьан Берлииҥҥэ тиийэ сэриилэспитэ. Гвардия старшай сержана.
Семен Никифоров фроҥҥа 48-с гвардейскай Ленин уордьаннаах танковай биригээдэҕэ «Т-34» танкаҕа орудие командира этэ. Берлини штурмалааhын кыттыылааҕа. Икки төгүллээн танкатын өстөөхтөр уматаннар, нэhиилэ тыыннаах орпутун туһунан суруйан турардаах.Дойдутугар 1947 с. эргиллибит. Сэрииттэн кэлэн баран, Дьокуускайга уобаластаа5ы партийнай оскуоланы бүтэрбит.
Сэрии тиэмэтэ кини айымньыларыгар улахан миэстэни ылар, ол курдук «Өлөрү кыайбыттар», «Саллаат доҕотторум», «Саллаат дьылҕата» кэпсээннэри, сэhэннэри суруйбута. Фронтовик, журналист, прозаик бойобуой үтүөлэрин иhин Албан аат III степеннээх уордьанынан, бойобуой мэтээллэринэн бэлиэтэммитэ.
Кэбээйи, Мэҥэ-Хаҥалас, Уус Алдан, Амма улуустарын хаhыаттарын редактордарынан, кэлин «Хотугу сулус» сурунаал прозаҕа отделыгар үлэлээн биэнсийэҕэ барбыта. 1961 с. кэпсээннэрин бастакы хомуурунньуга бэчээттэммит. 1969 с. кэпсээннэрин, сэһэннэрин түмэн , «Дойдум дьоно» кинигэтин таһаарбыта.1980 сыллаахха атырдьах ыйын 15 күнүгэр 57 сааһыгар ыалдьан өлбүтэ.
Сэрии туһунан сүрүн айымньылара, кинигэлэрэ:
- Саллаат дьылҕата: сэһэннэр уонна кэпсээннэр.-Дьокуускай, 1983.
- Өлөрү кыайбыттар: сэһэн уонна кэспсээннэр.-Дьокуускай, 1975.
- Саллаат доҕорум: сэһэннэр, кэпсээннэр, очеркалар.-Дьокуускай, 1980.
1.Семен Никифоров Дьоллоох буол, света!: кэпсээн // Хотугу сулус.-1970.-№5.-С. 14-24
2.Семен Никифоров Балтиец суруга (Ленинград героическай күннэриттэн). Ийэ. Хоһооннор //Хотугу сулус .-1975.-№5.-С. 51
3.Семен Никифоров, прозаик (Улуу Кыайыы 34 сылыгар толорбут анкетататыгар кыргыһыы хонуутугар сылдьыбытын уонна сэрии тематыгар тугу суруйбутун туһунан //Хотугу сулус .-1979.-№5.-С.114-115
4.Семен Осипович Никифоров Разведчик кэпсээннэрэ (Сэһэнтэн быһа тардыы) //Кыайыы: Саха фронтовик суруйааччыларын хоьоонноро, кэпсээннэрэ /В.С. Артемьев уруьуйа.-Якутскай: Кинигэ изд-вота, 1985.- С.56-71; Сэриигэ сылдьан: орто уонна улахан саастаах о5олорго /[хомуйан оҥордулар:У.М. Флегонтова…].-Дьокуускай : Бичик, 2014.-С.61-107
5.Семен Осипович Никифоров // А.А. Николаев-Сиэн Чохчо Үйэлэри уҥуордуур сырдык мөссүөннэр.-Дьокуускай: Дани-Алмас, 2015.- С.45;
6. Буойун суруйааччылар 1941-1945 /хомуйан оҥордо: С.Ф. Константинова.-Дьокуускай: Бичик, 2020.-50 с.
