КЭҔЭ

(ненец остуоруйата)

Сир үрдүгэр биир дьадаҥы дьахтар олорбут. Кини түөрт оҕолоох. Оҕолор ийэлэрин тылын истибэттэр, хара сарсыардаттан киэһээҥҥэ диэри хаарга булкуллаллар.

Чккмҥа төннөллөрүгэр тыс этэрбэстэрин толору хаары симэн киирэллэр. Ону ийэлэрэ ыраастыахтаах. Таҥастарын ибили сытыталлар, ону ийэлэрэ куурдуохтаах. Ийэлэригэр ыарахан этэ.

Биирдэ сайын ийэлэрэ үрэххэ балыктаабыт. Ол киниэхэ ыарахан эбит да, оҕолоро кэлэн көмөлөспөтөхтөр.

Итинник олохтон, итинник ыарахан үлэттэн ийэлэрэ ыалдьыбыт. Чуумҥа сытан оҕолорун ыҥырар, көрдөһөр:

-Оҕолоруом, уута аҕалыҥ. Күөмэйим куурда. Уута аҕалыҥ даа!

Ьиирдэ-иккитэ эрэ буолбакка, бэрт элбэхтик көрдөһөр. Оҕолор уу баһа барбаттар.

Улаханнара этэр:

-Этэрбэһим суох.

Ортолоро этэр:

-Бэргэһэм суох.

Үһүстэрэ этэр:

-Таҥаһым суох.

Оттон төрдүстэрэ адьас да саҥарбат.

Онуоха ийэлэрэ этэр:

-Биһигиттэн үрэх чугас, таҥаһа суох уу баһан аҕалыахха сөп. Күомэйим кууран иэдэйдим. Уу иһиэхпин баҕарабын.

Оҕолор күлсэ-күлсэ, таһырдьа сырсан тахсыбыттар. Өр оонньообуттар. Чуумҥа ийэлэригэр киирэ сылдьыбатахтар.

Онтон улаханнара аһыан баҕарбыт-чууму өҥөйөн көрбүт. Көрбүтэ- ийэтэ чуум ортотугар турар эбит. Арбаҕаһын кэтэ сатыыр. Эмискэ арбаҕаһа түүнэн бүрүллэ түспүт.

Тирии имитэр сүллүгэс маһын ылбыта-көтөр кутуруга буолан хаалбыт. Сүүтүгэ тимир тумус буолбут. Илиилэрин оннугар кынаттар үүммүттэр. Ийэлэрэ көтөр буолбут да, чуумтан көтөн тахсыбыт.

Улахан уола хаһыытаабыт:

-Бырааттарыам, көрүн-көрүҥ! Ийэбит кынаттаах кыыл буолан көттө!

Онуоха бырааттара сырсан кэлэн, ийэлэрин батыһа хаһыытаһаллар:

-Ийээ, биһиги эйиэхэ уу аҕаллыбыт!

Онуоха ийэлэрэ хардарар:

-Ку-куук, ку-куу! Хойутаабыккыт, хойутаабыккыт! Мин иннибэр аны күөллэр мэндээрэллэр. Мин дэлэй ууга көттүм!

Оҕолор ийэлэрин кэнниттэн, ыҥыра-ыҥыра, хомуостаах ууну уунан баран сырсыбыттар.

Кыра уола хаһытыыр:

-Ийээ, ийээ! Дьиэҕэр төнүн, мэ бу ууну! Ийээ, ис!

Ийэтэ ыраахтан хардарар:

-Ку-куук, ку-куу! Хойутаабыккыт, уолчааныам, аны төннүбэппин!

Оҕолор, ити курдук, ийэлэрин кэнниттэн үгүс түүнү-күнү аһаран, эккирэппиттэр-хайыр тааһы кэһэн, бадарааны туораан, дүлүҥ устун ойуолаан.

Атахтарыттан хаан оҕуолаабыт. Сүүрэн иһэр сирдэригэр хааннаах суол хаалан испит.

Ийэлэрэ, кэҕэ буолан, оҕолорун букатын бырахпыт.

Онтон ыла кэҕэ оҕотугар аан уйа туттубат, оҕолорун көрбөт-истибэт. Ол кэмтэн ыла туундара кыһыл муоҕунан тэлгэнэр буолбут.

// Кэскил: Сборник для детей дошкольного возраста /Составители: А.А. Егорова, М.П. Захарова.-2-е изд., дополненное, переработанное.-Дьокуускай:Бичик, 2002.-С. 17-18.

Обновлено: 11.10.2023 — 09:38

Добавить комментарий

Ваш адрес email не будет опубликован.