(Латыш остуоруйата) Икки бырааттыылар олорбуттар: биирдэрэ баай, атына дьадаҥы. Биирдэ дьадаҥы ини өрүс биэрэгэр мас кэрдибит. Ол турдаҕына сүгэтэ илиититтэн төлө тутуллан, ууга түспүт уонна тимирэн хаалбыт. Дьадаҥы, тугу да гыныан булбатах, олоро түһээт ытаан барбыт. Эмискэ, хантан кэлбитэ биллибэт, кыырыктыйбыт баттахтаах кырачаан оҕонньор кэлэн турар эбит. -Ытаама,-диэбит кини. –Мин эйиэхэ көмөлөһүөм. Туох буолла? – […]
САҺЫЛ УОННА БӨРӨ
(Нуучча остуоруйата) Арай биирдэ Саһыл суол устун сүүрэн испит, олус аччыктаабыт. Туох эмэ ас көстөөрөй диэн, ол-бу диэки көрөр эбит. Ол иһэн, биир бааһынай сыарҕаҕа тоҥ балыгы тиэйэн иһэрин көрбүт. “Балыгы амсайдахха куһаҕана суох буолуо этэ” дии санаабыт Саһыл. Кини суолга сүүрэн киирбит уонна сытынан кэбиспит, кутуругун субуруччу бырахпыт, атахтарын тыылыы тэппит-букатын өлбүт курдук. Бааһынай […]
КYθС ХААҺЫ Биир кыыс о5о тѳрѳѳн-үѳскээн олорбута үҺү. Бу кыыс о5о арай биирдэ тыа5а отоннуу тахсыбыт. Ол тахса сылдьан биир эмээхсини кѳрсүбүт. Эмээхсин: -Дорообо, тукаам, отоңңуттан бэрсиэң дуу,-диир. -Эбэбэр бэрсиминэбин,-диэн баран, кыыс эмээхсиңңэ отон биэрэр. Эмээхсин отонун сиэн баран этэр: -Тукаам, баһыыба, отн сиэппитиң манньатын мин эмиэ тугу эрэ бэлэхтиибин. Мэ, бу кѳһүйэ баар. “Биир, […]
ХОҺУОЛ О5ОЛОРО УОННА БθРθ
Бырааттыы Гримнэр Биир ийэ Хоһуол олорбута эбитэ үһү. Бу Хоһуол сэттэ о5олоох эбит. Кини сэттэ о5отун сэттиэннэрин, ийэ о5олорун таптыырын курдук, таптыыр эбит. Арай биирдэ Хоһуол ас була тыа5а тахсаары оңостор. Сэттэ о5отун сэттиэннэрин ыңыран ылар уонна этэр: О5окколоруом, мин тыа5а тахсабын, эһиги бэйэ5ит хаалың. Дьиэ5итигэр олоруң, ханна да тахсымаң, сэрэниң, Бѳрѳ сиэтэлиэ5э. Бѳрѳнү дьиэ5итигэр […]
КУОСКА, БθТYYК УОННА САҺЫЛ
Куоскалаах Бѳтүүк ыал буолан эйэлээхтик олорбуттара үһү. Куоска бултуу-алтыы тыа5а барара, оттон Бѳтүүк дьиэтигэр хаалара. Түѳкүн Саһыл уорбатын диэн, Куоска ойуурга барарыгар Бѳтүүгү аанын хататара, түннүгүнэн быктарбат этэ. Куоска тыа5а барарын кытта Саһыл түннүк анныгар ньылбыйан кэлэн ыллыыр: “Ко-ко-куу-куук, Бѳтүүкчээн! Кыһыл кѳмүс тараахчаан, Арыы-сыа тѳбѳчѳѳн, Мотуок солко бытыкчаан! Түннүгүнэн ѳңѳй даа, Эйиэхэ горох биэриэ5им”. Ким […]
ҮС ЭҺЭ
Л. Толстой Назад Биир кыыс дьиэтиттэн тыа5а тахсыбыт. Тыа5а тахсан мунан хаалбыт. Дьиэтигэр барар суолу кѳрдѳѳбүт да, кыайан булбатах. Тыа устун баран иһэн арай кыра дьиэ5э тиийэн кэлбит. Дьиэ аана аһа5ас турара. Кыыс аанынан ѳңѳйѳн кѳрбүтэ: дьиэ иһигэр ким да суо5а. Кыыс дьиэ5э киирбит. Бу дьиэ5э үс эһэ олорор эбит. Биир эһэ а5алара, кинини Михаил […]
ОЛОҤХО
1.»Нюргун Боотур Стремительный» мультфильм по олонхо П.А. Ойунского 2.Эпический мир олонхо Фильм 3.Отрывок из олонхо С.С.Васильева «Эрчимэн Бэргэн» 4.Сергей Васильевич Борогонскай «Эрчимэн бэргэн» оҕолорго аналлаах олоҥхото 5.Олонхо якутский эпос «Эрчимэн Бэргэн». 3.Кыыс Дьэбэлиинэ. Олонхо 6.Земля олонхо 7.Нюргун-Боотур. Земля героев 8.Лидия Харитонова – Тойук 9.Олонхо «Дьырыбына Дьырылыатта»
КОЛОБОК
Назад (Нуучча остуоруйата) Оҕонньордоох эмээхсин олорбуттара үһү. Арай биирдэ оҕонньор эмээхсиниттэн көрдөспүт: — Эмээхсиэн, миэхэ колобок астаан кулу. — Тугунан астатаары гынаҕын? Мээккэ бурдук суох. — Ээ, эмээхсиэн! Ампаар иһин сиппий, сүһүөхтэри хоруй да, мээккэ бурдук бэлэм буолуо дии. Эмээхсин дьэ ол курдук гыммыт, сиппийэн, хоруйан икки ытыс бурдугу булан сүөгэйгэ мэһийэн, колобок оҥорон арыыга […]
КЫҺЫЛ КӨМҮС СЫМЫЫТ
Назад (Нуучча остуоруйата) Оҕонньордоох эмээхсин Олорбуттара үһү. Кинилэр биир эбир Кууруссалаах эбиттэр. Арай биирдэ куурусса Кыһыл көмүс сымыыты Сымыыттаан кэбиспит. Оҕонньор куурусса Ол сымыытын Кырбыы сатаабыт да, Кыайан алдьаппатах, Эмээхсин да кырбаан Эмиэ кыайбатах. Кутуйах сүүрэн иһэн, Кутуругунан таарыйан, Сымыыты сиргэ түһэрбит, Сымыыт үлтү ыстаммыт, Оҕонньордоох эмээхсин Онтон ытаспыттар. Кууруссалара онуоха Куллурҕаан саҥарбыт: «Ытаама, оҕонньор, […]
ЭРИЭППЭ. Нуучча остуоруйата
ЭРИЭППЭ Назад (Нуучча остуоруйата) Арай биирдэ оҕонньор эриэппэ олордубут. Онто улахан да улахан буола үүммүт. Оҕонньор эриэппэтин хостоору тарпыт да тарпыт – кыайан тура тарпатах. Оҕонньор эмээхсинин ыҥырбыт. Эмээхсин оҕонньортон, оҕонньор эриэппэттэн ылан баран тарпыттар да тарпыттар – кыайан туура тарпатахтар. Эмээхсин сиэнин ыҥырбыт. Сиэн эмээхсинтэн, эмээхсин оҕонньортон, оҕонньор эриэппэттэн ылан баран тарпыттар да […]